Lòng thương người là một tình vị tha . Nhưng phải biết kín đáo , đừng vụng về để khỏi mất lòng người . Lòng thương người chỉ là một trạng thái của lòng đồng cảm. Theo Bossuet và Descartes thì lòng thương ấy có 2 yếu tố rõ rệt : một cảm động khó chịu, một đau khổ do sự trông thấy người khác đau khổ mà có và một khuynh hướng mạnh nhiều hay ít, làm cho ta muốn giúp đỡ người đó . Theo La Rouchfoucauld thì khác hẳn. Ông bảo thương người chỉ làm cách. | CHƯƠNG XIX LÒNG THƯƠNG NGƯỜI I. Lòng thương người là môt tình vị tha . Nhưng phải biết kín đáo đừng vụng về để khỏi mất lòng người . Lòng thương người chỉ là một trạng thái của lòng đồng cảm. Theo Bossuet và Descartes thì lòng thương ấy có 2 yếu tố rõ rệt một cảm động khó chịu một đau khổ do sự trông thấy người khác đau khổ mà có và một khuynh hướng mạnh nhiều hay ít làm cho ta muốn giúp đỡ người đó . Theo La Rouchfoucauld thì khác hẳn. Ông bảo thương người chỉ làm cách khéo lo xa. Ta giúp người khác để buộc họ giúp lại ta. Ta giúp người nhưng chính thực là ta tự giúp ta trước. Thuyết vị lợi đó có chỗ không đúng. Vì khi nó mới phát ra thì lòng thương người rất tự nhiên hoàn toàn không vị lợi. Chỉ về sau mới có những lý do ích kỷ làm cho nó thành xấu đi thôi. Ta nhiều khi chả có lòng thương cả loài vật đó sao Và nhiều khi biết chắc rằng không được giúp đỡ lại mà ta vẫn chẳng giúp đỡ đó sao Vậy lòng thương người là một tình vị tha. Nó cũng như tình đồng cảm tùy theo ta dễ cảm động dễ tưởng tượng hay không mà sốt sắng cùng không. Vì vậy đàn bà dễ thương người hơn đàn ông. Ta nên nói thêm rằng lý trí và ý lực giúp cho lòng thương người được sáng suốt bền bỉ và ích lợi hơn Sau cùng lòng thương người rất dễ lây. Một người qua đường thấy người ăn mày ngừng lại hỏi han an ủi giúp đỡ thì những người khác cũng xúm quanh lại và cũng giúp ngay. Còn như khi được người khác thương thì lòng ta ra sao Thường thì ta cảm tạ người giúp ta giận khinh những người vô tình nhưng cũng có khi lòng thương của kẻ khác xúc phạm đến ta như một sự lăng nhục. Vì vậy có câu phương ngôn này Để người ta đố kỵ còn hơn là để người ta thương hại . Sở dĩ như vậy là lòng thương đó vụng về không kín đáo vô lối và vì trong những lúc ta khốn khổ nhất đi nữa thì lòng tự ái của ta vẫn không giảm. Một người thân của ta mất nếu một ông bạn nào vừa chia buồn với ta vừa ám chỉ đến tình cảnh khó khăn của ta do cái tang đó mang lại rồi lại cứ phàn nàn cho ta hoài nghi thì lòng tự trọng của ta bị xúc phạm ngay. Vậy
