Người và vật đều có xu hướng đoàn thể Phần nhiều sinh vật, không thể tự dưỡng, tự vệ ngay từ khi mới sinh ra được. Cơ thể của chúng càng hoàn toàn, những sự biểu thị của sự hoạt động vể tinh thần hay vật chất của chúng càng phức tạp và biến hoá thì sự cô lập đối với chúng càng tai hại. Cho nên chúng liên hợp với nhau , có khi họp thành những đoàn thể như những xã hội thực, có những luật lệ hẳn hoi. Chỉ khi nào chúng thiếu ăn ở tại. | CHƯƠNG XV NHỮNG XU HƯỚNG ĐOÀN THỂ I. Người và vât đều có xu hướng đoàn thể Phần nhiều sinh vật không thể tự dưỡng tự vệ ngay từ khi mới sinh ra được. Cơ thể của chúng càng hoàn toàn những sự biểu thị của sự hoạt động vể tinh thần hay vật chất của chúng càng phức tạp và biến hoá thì sự cô lập đối với chúng càng tai hại. Cho nên chúng liên hợp với nhau có khi họp thành những đoàn thể như những xã hội thực có những luật lệ hẳn hoi. Chỉ khi nào chúng thiếu ăn ở tại chỗ chúng sinh chúng mới bắt buộc phải sống riêng. Trẻ con cũng có xu hướng đoàn tụ như vậy. Ta chẳng thấy cái vui của chúng phát hiện ra khi những trẻ trạc tuổi chúng quây quần chung quanh chúng ư Người lớn càng ngày càng lập nhiều đoàn thể để tăng sự an lạc lên. Có lẽ cả những nhà thông thái muốn trốn xã hội cả những người ghét đời phẫn uất nhất cũng có xu hướng đó vì họ biết chắc rằng không ai để ý tới họ cả thì có lẽ họ cũng cặm cụi làm việc và bớt phàn nàn oán đời đi . Aristote hiểu rõ điều đó cho nên bảo loài người là một sinh vật chính trị và hợp quần nghĩa là một sinh vật bẩm sinh ra thích liên kết với đồng loại họp thành những xã hội mỗi ngày một hoàn thiện để giúp ích lẫn nhau . Vậy câu châm ngôn này Người là một con chó sói cho loài người trái lại với sự thực tuy trong sự phấn đấu gay go để sinh tồn này nhiều điều hinh như chứng cho lời ấy là đúng . II. Đoàn thể quan trong nhất là gia đình . Lòng cha mẹ yêu con cái rất khoan đại nhưng rất dễ sai lạc Trong những đoàn thể của loài người gia đình quan trọng hơn cả vì nó là căn bản của những đoàn thể khác vì nó hợp với một luật khẩn thiết của bản chất ta và dễ làm cho những xu hướng vị tha trong sạch phong phú nhất của ta được nảy nở những xu hướng đó là tình yêu con tình yêu cha mẹ và tình anh em yêu nhau. Trong ba tình đó tình cha mẹ yêu con tự nhiên khoan đại hoạt động hơn cả. Loài vật cũng có bản năng đó nhưng hình như bản năng ấy mất đi khi nó không còn ích lợi nữa. Khi loài vật lớn lên biết tự túc rồi thì chúng hợp với những vật cùng giống lẫn .
