Ai cũng có lần đau khổ nhiều hay ít, cách này hay cách khác, nên đã biết đau khổ là gì rồi. Có đau khổ về thể chất, có đau khổ về tinh thần. Có đau khổ thoảng qua, có đau khổ dằn vặt. Tùy trường hợp, ta gọi là đau đớn, phiền muộn, thống khổ, cực hình. Muốn cho giản dị, ta gọi chung tất cả các hình thức làm cho ta khó chịu đó là "đau khổ". Muốn tiến ngay vào trung tâm vấn đề, chúng ta chỉ cần tự hỏi câu này: "Tại sao loài người. | Đau khổ Ai cũng có lần đau khổ nhiều hay ít cách này hay cách khác nên đã biết đau khổ là gì rồi. Có đau khổ về thể chất có đau khổ về tinh thần. Có đau khổ thoảng qua có đau khổ dằn vặt. Tùy trường hợp ta gọi là đau đớn phiền muộn thống khổ cực hình. Muốn cho giản dị ta gọi chung tất cả các hình thức làm cho ta khó chịu đó là đau khổ . Muốn tiến ngay vào trung tâm vấn đề chúng ta chỉ cần tự hỏi câu này Tại sao loài người lại phải đau khổ . Câu đó tức thì gợi cho ta một câu khác Do đâu mà có khổ Phần lớn là do chính con người. Con người làm cho con người đau khổ. Chính con người đã tạo ra khí giới nhà giam bom đạn gây chiến tranh sự nô lệ sự tra tấn. Chính con người đã chia nhân loại thành kẻ giàu người nghèo kẻ đàn áp người bị đàn áp kẻ tự do người nô lệ. Chính con người vu oan chụp mũ lừa gạt phản bội chém giết đồng bào rồi tuyên bố Thế giới như vậy đấy Đó là việc chính trị mà. Thủ phạm là quỷ là số mạng mù quáng hoặc sự thản nhiên của một đấng Thượng đế tàn nhẫn . Dù chấp nhận rằng chính con người gây khổ cho con người thì cũng vẫn chưa giảng được tại sao lại như vậy và có nhất định phải như vậy không có nhất định rằng con người phải gây khổ lẫn cho nhau không Có người cho rằng lập lại một tổ chức xã hội thích hợp thì có thể diệt được khổ. Đó là mục đích mà những người mác-xít chủ trương hồi đầu. Họ đã đạt được nó chưa Môn đệ Thích Ca chuyên môn về vấn đề diệt khổ bảo rằng tôi cố ý giản dị hóa đi vì quyến luyến với đời nên khổ. Đừng quyến luyến nữa thì tự nhiên hết khổ. Kinh nghiệm chứng tỏ rằng một số người đã tự giải thoát cho khỏi khổ bằng cách đó. Thời cổ triết gia Hy Lạp Zénon lập ra thuyết khắc kỉ. Theo ông ở đây tôi cũng phải giản dị hóa hữu chỉ có mỗi một cách diệt khổ là sống hoàn toàn hợp với lí trí và thiên nhiên đừng ao ước cái gì trái với hai cái đó trút bỏ hết mọi đam mê nó phá hoại sự điều hòa của vũ trụ. Tân Ước thường nói đến đau khổ mà không bao giờ hứa cho ta cảnh thiên đường ở hạ giới cả. trái lại là khác. Kinh đó có giọng thực tế nghiêm khắc
