Nhà Nguyễn - lịch sử thăng trầm của một dòng họ Kỳ 4: Trên miền đất dựng nghiệp Tháng 6-1904, linh mục Leopold M. Cadière về làm quản hạt Dinh Cát (xứ Quảng Trị). Những năm tháng ở đây ông đã nghiên cứu về các chúa Nguyễn trong buổi đầu và sau đó trên tập san của Trường Viễn Đông Bác Cổ (Bulletin de l’École Francaise d’Extrême Orient), trong bài “Le mur de Đồng Hới” in năm 1906, Cadière cho biết thời gian chúa Nguyễn Hoàng đến Ái Tử trong khoảng từ ngày 10-11 đến 1012 (dương lịch) năm 1558. 450. | Nhà Nguyên - lịch sử thăng trâm của một dòng họ Kỳ 4 Trên miền đất dựng nghiệp Tháng 6-1904 linh mục Leopold M. Cadière về làm quản hạt Dinh Cát xứ Quảng Trị . Những năm tháng ở đây ông đã nghiên cứu về các chúa Nguyễn trong buổi đầu và sau đó trên tập san của Trường Viễn Đông Bác Cổ Bulletin de l Ecole Francaise d Extrême Orient trong bài Le mur de ĐồngHới in năm 1906 Cadière cho biết thời gian chúa Nguyễn Hoàng đến Ái Tử trong khoảng từ ngày 10-11 đến 1012 dương lịch năm 1558. 450 năm đã qua trải qua bao nhiêu dâu bể phân tranh bao thăng trầm lịch sử trên miền đất Nguyễn Hoàng chọn làm kinh đô khởi nghiệp ấy còn lại gì lưu dấu tiền nhân Còn những gì tưởng niệm tiền nhân Buổi đầu đất lạ Bây giờ khách ngược xuôi trên đường thiên lý Bắc - Nam qua khỏi thị xã Đông Hà nếu đi từ Bắc vào hay vượt qua thành cổ Quảng Trị đi từ Nam ra sẽ gặp một thị trấn nhỏ nằm bên sông Thạch Hãn với tấm biển đề Thị trấn Ái Tử huyện Triệu Phong . Chúng tôi tìm về Ái Tử dấu tích của chúa Nguyễn Hoàng không còn nhiều ở đây nhưng vẫn còn đó những thao thức về miền đất dung thân của chúa Nguyễn. Cách Ái Tử khoảng 60km về phía nam theo quốc lộ 1A là kinh thành Huế lộng lẫy vàng son lưu dấu vang bóng vương triều nhà Nguyễn. Kinh đô Huế với đền đài cung điện giờ đã là Di sản văn hóa thế giới còn với sử sách Ái Tử là kinh đô đầu tiên của cơ nghiệp nhà Nguyễn là thủ phủ khai nguyên của xứ Đàng Trong. Thời gian gần 70 năm làm thủ phủ chưa phải là dài nhưng ý nghĩa của miền đất này không đo đếm bằng thời gian mà chính là những gì nó đã mang lại cho nhà Nguyễn trong buổi vạn sự khởi đầu nan . Bởi vậy khi Huế được là chính dinh các chúa Nguyễn vẫn không quên tôn phong cho đất Ái Tử này là cựu dinh . Mang theo câu sấm của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm Hoành sơn nhất đái vạn đại dung thân Nguyễn Hoàng lên thuyền về phương Nam với nhiều tráng đinh nghĩa dũng quê nhà huyện Tống Sơn Thanh Hóa cùng nhiều cư dân miền Thanh Nghệ. Câu sấm của Trạng Trình đã được sử sách nhắc đến nhiều. Nhưng sao ngày cất bước
