Tây Sơn xưng vương 1 Thanh toán xong Ðịnh Vương Nguyễn Phúc Thuần và Ðông Cung Nguyễn Phúc Dương thì mặt Nam gọi là tạm yên. Còn mặt Bắc. Tháng chạp năm Ất Mùi (1775) Hoàng Ngũ Phúc đóng tại Châu Ổ (Quảng Nam), được chúa Trịnh cho rút về Thuận Hóa. Ðến Phú Xuân thì chết, Chúa Trịnh sai Bùi Thế Ðạt vào thay và cho Lê Quý Ðôn làm Tham Thị vào cùng giữ Thuận Hóa. Từ ấy Quảng Nam thuộc về Tây Sơn. Hai cựu thần của nhà Nguyễn là Tôn Thất Quyền và Tôn Thất Xuân nổi. | Tây Sơn xưng vương 1 Thanh toán xong Định Vương Nguyễn Phúc Thuần và Đông Cung Nguyễn Phúc Dương thì mặt Nam gọi là tạm yên. Còn mặt Bắc. Tháng chạp năm Ảt Mùi 1775 Hoàng Ngũ Phúc đóng tại Châu ô Quảng Nam được chúa Trịnh cho rút về Thuận Hóa. Đến Phú Xuân thì chết Chúa Trịnh sai Bùi Thế Đạt vào thay và cho Lê Quý Đôn làm Tham Thị vào cùng giữ Thuận Hóa. Từ ấy Quảng Nam thuộc về Tây Sơn. Hai cựu thần của nhà Nguyễn là Tôn Thất Quyền và Tôn Thất Xuân nổi dậy chống Tây Sơn đánh lấy phủ Thăng Bình và phủ Điện Bàn . Tây Sơn Vương liền sai Đặng Xuân Phong đi đánh dẹp. Đặng Xuân Phong nguyên là người Dõng Hòa thuộc Tây Sơn Hạ Bình Khê sức mạnh võ giỏi lại có tài cưỡi ngựa bắn cung nhưng tánh ưa nhàn tản nên không hưởng ứng lời chiêu mộ của Tây Sơn Vương. Một hôm nữ tướng Bùi Thị Xuân đứng ở trường trầu Kiên Mỹ chợt thấy một tráng sĩ trẻ tuổi cầm côn đồng mang cung sắt cỡi ngựa ô từ Thuận Nghĩa chạy lên Phú Lạc 39 thái độ hiên ngang nhưng tướng mạo trung hậu. Nữ tướng lấy làm lạ theo dò xem. Đến Trưng Sơn tráng sĩ cho ngựa lên núi. Đường núi gập ghềnh mà ngựa chạy như nơi bình địa. Ngựa chạy quanh quất hồi lâu rồi mới dừng lại nơi khoanh đất bằng và rộng nằm ở lưng chừng núi. Chợt một bầy quạ bay ngang tráng sĩ liền trương cung bắn liên tiếp hai phát hai con quạ rơi xuống như hai quả chín cây. Rồi tráng sĩ xuống tháo cương cho ngựa đi ăn. Đoạn xăn tay múa côn. Tiếng gió vun vút. Khí lạnh ớn người. Diễn liên tiếp mấy bài mà khí sắc không đổi. Tráng sĩ lên núi lúc mới tảng sáng. Mặt trời lên quá sào thì thắng ngựa trở về. Nữ tướng khen thầm Thật là một dũng sĩ Và tự trách Anh tài ở trước mặt mà bấy lâu mình có mắt cũng như không Dò biết được lai lịch của tráng sĩ Đặng Xuân Phong và Trưng Sơn là nơi tráng sĩ thường đến tập luyện nữ tướng liền về chiến khu rồi cùng Đại Tổng Lý Vũ Đình Tú xuống Dõng Hòa mời họ Đặng tham gia đại sự. Lạ gì thanh khí lẽ hằng. Không đợi thuyết phục họ Đặng hưởng ứng ngay lời mời của họ Võ họ Bùi. Đặng Xuân Phong liền được tiến cử lên Vua Tây Sơn .
