Nhận hối lộ của hương chức khi làng lập bộ thuế đinh và thuế điền, khai thêm khai bớt cho nhẹ thuế : 300 đồng. * Cho chứa cờ bạc, mỗi tháng thâu 50 đồng. * Én hối lộ rải rác khi đi thăm các làng : 200 đồng. * Bắt dân làm công nhựt, tức là làm xâu cho cá nhân : làm ruộng, phát cỏ vườn, đào mương vườn, chèo ghe thí công. | Lịch sử khẩn hoang Việt Nam 9 Nhận hối lộ của hương chức khi làng lập bộ thuế đinh và thuế điền khai thêm khai bớt cho nhẹ thuế 300 đồng. Cho chứa cờ bạc mỗi tháng thâu 50 đồng. Én hối lộ rải rác khi đi thăm các làng 200 đồng. Bắt dân làm công nhựt tức là làm xâu cho cá nhân làm ruộng phát cỏ vườn đào mương vườn chèo ghe thí công. Én hối lộ khi xử kiện 700 đồng một năm. Ai lo tiền nhiều là thắng kiện. Chứa chấp bọn ăn trộm chia tiền bạc với chúng. Cướp đoạt ruộng đất của dân để cho mướn lại. lại. Ai muốn làm đám giỗ phải làm đơn muốn được phép phải lo tiền. Bọn tay sai của cai tổng biện người chạy giấy tha hồ tống tiền hương chức hưởng huê hồng riêng là 17 phần trăm. Bọn này trở nên giàu có. Vài viên cai tổng có từ 10 đến 15 bà vợ tất cả đều do các ông trợ cấp. Cai tổng thường lạm quyền khám xét thơ từ của dân hoặc tờ trát của quan trên gởi về làng. Đề nghị cho các ông cai tổng đổi vùng để bớt những tệ đoan nói trên. Mười phần thế nào cũng có tám chín hoặc hơn nữa. Đây là tiếng nói của một viên chức thân Pháp tuy còn máu phong kiến nhưng bất mãn vì thực dân đã tỏ ra phong kiến hơn phong kiến với hình thức giả hiệu tự do bình đẳng bác ái. Đáng chú ý là chuyện cướp đoạt ruộng đất. Trường hợp một vụ người Việt cướp đất của người Việt Tài liệu rút từ bản báo cáo của đốc phủ sứ Trần Tử Ca đề ngày 29 11 1869 hai năm sau khi mất ba tỉnh miền Tây xảy ra ở tỉnh Vĩnh Long. Phủ Ca là người tận tụy với người Pháp về sau bị giết ở Hóc Môn ấy thế mà vẫn bất bình và can thiệp không được. Người bị tố cáo là cai tổng Nguyễn Văn Dõng thuộc tổng Bình Chánh huyện Vĩnh Trị tỉnh Vĩnh Long Vũng Liêm năm trước loạn quân còn hăng hái hoạt động. Phủ Trực được thực dân tinh cậy giao cho huyện này. Tổng Dõng xin với phủ Trực cho mộ 30 người để làm lính giữ trật tự trong vùng nhưng lại dùng số người này để phục dịch việc riêng tư. Bấy giờ phủ Trực cho khai con kinh tại Bưng Trường hai bên bờ đất tốt phát cỏ rồi cấy là xong khỏi cày. Phủ Trực truyền cho dân lậu ở các làng cứ đến đó mà khẩn đất
