Làm xong con lộ Bạc Liêu, Cà Mau là kiểm soát thêm dân, thâu thêm thuế, lúa gạo đưa về tỉnh lỵ nhanh hơn. Và ở hai bên bờ lộ, đất hoang sẽ có người tới khẩn, nhà nước tha hồ bán đấu giá. Lộ xe làm từng khúc, ngang tổng nào thì dân tổng ấy làm xâu, kinh đào cũng vậy. Thoạt tiên khi có lịnh thì một số đông người đi làm lấy lệ để rồi phản đối ra mặt. | Lịch sử Khai hoang Vùng Bạc Liêu Cà Mau xa xôi và phức tạp 4 Làm xong con lộ Bạc Liêu Cà Mau là kiểm soát thêm dân thâu thêm thuế lúa gạo đưa về tỉnh lỵ nhanh hơn. Và ở hai bên bờ lộ đất hoang sẽ có người tới khẩn nhà nước tha hồ bán đấu giá. Lộ xe làm từng khúc ngang tổng nào thì dân tổng ấy làm xâu kinh đào cũng vậy. Thoạt tiên khi có lịnh thì một số đông người đi làm lấy lệ để rồi phản đối ra mặt. Nhà nước bắt buộc mỗi người đắp lộ 14 mét bề dài bề cao 5 tấc và mỗi người đốt đất 7 thước khối hầm chín. ở làng Vĩnh Mỹ hương chức làng bắt mỗi người dân xâu đắp đến 28 thước lộ và cung cấp 7 thước khối đất. Làng Hòa Bình và làng Vĩnh Mỹ trở thành trung tâm tranh đấu. Ngày 15 4 1902 dân làng Vĩnh Mỹ làm đơn trình bày là họ chỉ đồng ý làm trọn 2 ngày công sưu theo luật định mà thôi. Còn việc đốt hầm để trãi đường thì chúng tôi không biết làm chi mà đốt đủ để trả cho nhà nước nay chúng tôi đành ở tù 58 người ký tên dưới lá đơn. Hương chức làng đánh trống ở công sở gọi dân tập họp đi làm xâu 32 người đến và ra mặt chống đối. Hương chức làng hăm he. Họ đưa yêu sách sẵn sàng làm xâu cho nhà nước 5 ngày nhưng việc đốt đất thì không. Ngày 15 tại làng Hòa Bình thì không ai chịu đi cả. Viên phó tổng đánh trống thì 39 người tới công sở bảo rằng họ cương quyết không chịu làm xâu. Một số khác không thèm tựu lại công sở hỏi thì họ trả lời rằng sợ bị trả thù vì bọn chống đối hăm he đốt nhà rồi giết những ai đi làm. Viên phó tổng yêu cầu chủ tỉnh phạt bọn chống đối mỗi đứa 8 ngày tù và 10 đồng tiền vạ. Ông Hội đồng quản hạt thuộc đơn vị Trà Vinh Cần Thơ Sóc Trăng Bạc Liêu là Hồ Bảo Toàn trình bày với Thống đốc Nam kỳ Theo luật định mỗi người dân chỉ phải làm 2 ngày công sưu nhỏ phần địa hạt mà thôi. Nhiều người đã chuộc công sưu chịu đóng 2 ngày là 5 cắc cọng vào tiền thuế thân rồi. Nay bắt họ đi làm xâu thì nhà nước phải trả lại 5 cắc ấy cho họ. Việc đắp lộ và hầm đất vượt quá khả năng của người dân vì tốn nhiều công để đào đất đốt đất đập đất cho nhỏ chở đến lộ rồi trải ra với mớ
