CHƯƠNG I NHẬN THỨC 1. MỘT QUAN NIỆM VỀ NHÂN SINH Trong những quan niệm sau đây, tôi sẽ trình bày quan điểm của người Trung Hoa về nhân sinh quan và sự vật quan, quan điểm mà các triết gia ưu tú Trung Hoa đã phổ biến trong văn chương của họ. Tôi hoàn toàn nhận định rằng triết lí đó chỉ là một thứ triết lí nhàn tản, nhưng tôi tin rằng quan điểm đó rất đúng và nó làm cảm động được lòng người một xứ này thì cũng làm cảm động được lòng người ở mọi xứ khác,. | CHƯƠNG I NHẬN THỨC 1. MỘT QUAN NIỆM VỀ NHÂN SINH Trong những quan niệm sau đây tôi sẽ trình bày quan điểm của người Trung Hoa về nhân sinh quan và sự vật quan quan điểm mà các triết gia ưu tú Trung Hoa đã phổ biến trong văn chương của họ. Tôi hoàn toàn nhận định rằng triết lí đó chỉ là một thứ triết lí nhàn tản nhưng tôi tin rằng quan điểm đó rất đúng và nó làm cảm động được lòng người một xứ này thì cũng làm cảm động được lòng người ở mọi xứ khác vì trừ màu da ra thì con người ai cũng như ai. Vậy các thi nhân học giả Trung Hoa nhờ lương tri óc thực tế và thi cảm có một quan niệm về nhân sinh ra sao thì tôi sẽ trình bày đúng như vậy. Tôi sẽ rán biểu lộ một phần cái mĩ lệ cái bi hài cái lo sợ mà nhân dân Trung Hoa - một dân tộc biết rằng đời người có hạn nhưng cũng biết rằng đời sống là tôn nghiêm - đã cảm thấy trong đời sống sinh hoạt. Triết gia Trung Hoa lim dim mơ mộng ngó vạn vật chung quanh một cách âu yếm. Với một chút mỉa mai nhẹ nhàng nửa khinh mạn nửa khoan dung thỉnh thoảng bừng tỉnh dậy rồi thiêm thiếp lại. Mắt nhắm mắt mở họ thấy vạn vật và cả chính họ nữa đều là phù phiếm cả nhưng họ còn có đủ óc thực tế để thích ứng với đời. Họ không có ảo tưởng nên ít khi vỡ mộng không có cao vọng nên rất ít khi thất vọng. về phương diện đó tinh thần họ được giải thoát. Sau nhiều năm nghiên cứu văn học và triết học Trung Hoa tôi thấy lí tưởng cao nhất của họ là con người đạt quan sáng suốt tỉnh ngộ nhờ vậy tư cách của họ mới được phần cao thượng mà họ mới có thể tiến trên đường đời với một tinh thần phúng thích ôn hòa mới có thể tránh được những dụ dỗ của danh lợi mà biết lạc thiên tri mệnh. Cũng nhờ tinh thần đạt quan đó họ có một ý thức về tự do biết yêu sự phóng lãng sự nhàn tản có cái ngạo cốt và một thái độ lãnh đạm. Phải có cái ý thức về tự do với cái lãnh đạm đó thì chúng ta mới hưởng thú ở đời một cách nhiệt liệt được. Triết lí của tôi được người phương Tây cho là có giá trị hay không điều đó tôi không quan tâm tới. Muốn hiểu được đời sống phương Tây thì phải
