Tháp Chàm Bình Định Giải đất Việt Nam ngày hôm nay, chạy dài từ ải Nam Quan đến mũi Cà Mau, thuở trước thường tiếp nhận nền văn minh nghệ thuật của hai nước Trung Hoa (ở phía Bắc) và Ấn Ðộ (ở phía Tây). Con đường ranh giới có thể để phân biệt hai nền văn minh nghệ thuật đó tràn vào nước ta là dãy Trường Sơn. Về phía Bắc dãy Trường Sơn, nền văn minh nghệ thuật thâu nhận của Trung Hoa đem xuống; còn về phía Nam dãy Trường Sơn thì tiếp nhận nền văn minh nghệ. | Tháp Chàm Bình Định Giải đất Việt Nam ngày hôm nay chạy dài từ ải Nam Quan đến mũi Cà Mau thuở trước thường tiếp nhận nền văn minh nghệ thuật của hai nước Trung Hoa ở phía Bắc và Ản Độ ở phía Tây . Con đường ranh giới có thể để phân biệt hai nền văn minh nghệ thuật đó tràn vào nước ta là dãy Trường Sơn. Về phía Bắc dãy Trường Sơn nền văn minh nghệ thuật thâu nhận của Trung Hoa đem xuống còn về phía Nam dãy Trường Sơn thì tiếp nhận nền văn minh nghệ thuật của Ản Độ đem sang. Tại sao vậy Là vì nước Việt Nam thuở xưa chỉ gồm có đất Bắc Việt và miền Bắc Trung Việt ngày nay lấy đèo Ngang 1 cao 256 mét thuộc dãy Hoành Sơn tỉnh Quảng Bình làm giới hạn. Còn về phía trong dãy Hoành Sơn thuộc rặng Trường Sơn là của nước Chiêm Thành tên đầu tiên của nước Chiêm Thành là Nô-sơ-oan-a-tì-cha-ná-chá sau đổi là Hồ Tôn cho đến cuối thế kỷ thứ II trước Tây lịch rồi Lâm Ảp cho tới giữa thế kỷ thứ VII rồi Hoàn Vương hay Hà Lương cho tới cuối thế kỷ XI sau mới gọi là Chiêm Thành hay nước Chàm Champa chạy từ Quảng Bình đến Nam Việt ngày nay. Về sau vì cuộc nam tiến không ngừng của dân tộc Việt mà đất đai Chiêm Thành bị thôn tính. Thật vậy năm 1069 nhà Lý thắng Chiêm Thành vượt Hoành Sơn chiếm Quảng Bình Quảng Trị. Năm 1306 nhà Trần gả Huyền Trân công chúa cho vua Chàm mở rộng bờ cõi thêm hai châu Ô - Lý Thừa Thiên Năm 1470 đến Qui Nhơn. Qua những đoạn sử trên ta biết rằng nước Việt Nam và Chiêm Thành là hai cừu địch nên không thể có những cuộc trao đổi văn hóa thân thiện cho nhau mặc dù hai nước nằm sát cạnh. Và nhìn trên dư đồ Châu Á ta thấy nước Việt có nước Trung Hoa khổng lồ trấn áp phương Bắc nước Chiêm Thành có Ản Độ vĩ đại phía Tây. Vì vậy văn hóa của hai nước đàn anh kể trên thế nào cũng ảnh hưởng sâu rộng vào các nước đàn em nằm lân cận. Chính thế Việt Nam có văn minh nghệ thuật Trung Hoa Chiêm Thành có văn minh nghệ thuật Ản Độ. Đây là xét theo mặt địa lý còn về lịch sử thì ta thấy người Chiêm Thành thuộc dòng dõi Mã Lai theo sông Cửu Long tiến vào chiếm dãy Hoành Sơn mà định .
