Bài chòi Bình Định - Đào Đức Chương Các tỉnh miền Trung từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận, đâu đâu cũng biết chơi bài chòi. Nhưng nhiều nhất là ở Bình Ðịnh, có thể nói, đây là cái nôi của trò chơi lý thú này. Cứ vào dịp Tết Nguyên đán, khắp miền quê, hội bài chòi được tổ chức trong khoảng thời gian dựng nêu, tức từ 30 tháng chạp đến mồn 7 Tết. Ðôi khi cuộc chơi kéo dài đến rằm tháng giêng âm lịch, tức từ Tết Nguyên đán đến Tết Thượng nguyên. SỰ HÌNH THÀNH Vùng đất. | Bài chòi Bình Định - Đào Đức Chương Các tỉnh miền Trung từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận đâu đâu cũng biết chơi bài chòi. Nhưng nhiều nhất là ở Bình Định có thể nói đây là cái nôi của trò chơi lý thú này. Cứ vào dịp Tết Nguyên đán khắp miền quê hội bài chòi được tổ chức trong khoảng thời gian dựng nêu tức từ 30 tháng chạp đến mồn 7 Tết. Đôi khi cuộc chơi kéo dài đến rằm tháng giêng âm lịch tức từ Tết Nguyên đán đến Tết Thượng nguyên. SỰ HÌNH THÀNH Vùng đất Vijaya trở thành lãnh thổ Việt Nam từ năm 1471 dân các tỉnh phía Bắc vào định cư còn thưa thớt nơi đây rừng núi rậm rạp đan xen với chuỗi đồng bằng nhỏ hẹp việc trồng tỉa thường bị tàn phá bởi thú hoang. Trên những vạt đất khai khẩn phải dựng nhiều chòi có người canh giữ bảo vệ hoa màu. Để được an toàn các chòi phải vững chắc sàn cao quá tầm tấn công của mãnh thú và bố trí theo hình vuông chữ nhật hay hình thuẫn tùy theo địa hình để tiện thanh viện cho nhau. Trên mỗi chòi đều có thanh la mõ trống khi thú rừng kéo đến các âm thanh đồng loạt nổi lên rung chuyển cả rừng núi dã thú dù gan lì đến đâu cũng phải khiếp sợ bỏ chạy và không dám bén mảng đến phá phách. Rồi có những đêm trăng thanh gió mát đối cảnh sinh tình giữa các chòi người ta dùng loa nói chuyện hay ca hát đối đáp nhau cho giải buồn dần dần trở thành một mô hình sinh hoạt văn nghệ ở vùng nương rẫy. Theo truyền thuyết do nhiều nghệ nhân của tỉnh nhà đơn cử như cụ Phan Đình Lang tức là nghệ sĩ Bốn Trang sinh năm 1910 người xã Nhơn Thành huyện An Nhơn tỉnh Bình Định kể lại rằng lúc cụ còn trẻ đã từng nghe ông nội ông thân và nhiều bô lão truyền lại là chính Đào Duy Từ 1572-1634 người Thanh Hóa vào lập nghiệp ở Bình Định đã dựa theo mô hình văn nghệ ở các chòi canh miền núi mà sáng lập ra hội bài chòi. Đáp ứng trình độ thưởng thức văn nghệ dân gian ngày càng cao đến thế kỷ 20 người ta lập ra điệu hò để nâng cao nghệ thuật của bộ môn này. Điệu bài chòi theo nhịp hai nên loại thơ lục bát những bài vè và nói lối bốn chữ rất thích hợp với điệu bộ này. Người hô phải
