Chương thứ Ba (tt) NHỮNG ĐIỀU KIỆN THUẬN TIỆN D. SỰ TẬP TRUNG TINH THẦN. Muốn có được một nền tảng văn hoá vững vàng phải biết thống nhất tất cả sự hiểu biết cùng học hỏi của ta vào một chiều sâu nào đó. Một nhà văn Pháp có nói: “Tất cả những trước tác danh tiếng của những bực tài hoa viết ra, toàn là những giải thích về chiều rộng một ý tưởng duy nhất nào đó, một tình cảm về cuộc sinh tồn đang tìm đường sống Đào mãi một cái lỗ, đó là phương thế duy nhất để. | Chương thứ Ba tt NHỮNG ĐIỀU KIỆN THUẬN TIỆN D. SỰ TẬP TRUNG TINH THẦN. Muốn có được một nền tảng văn hoá vững vàng phải biết thống nhất tất cả sự hiểu biết cùng học hỏi của ta vào một chiều sâu nào đó. Một nhà văn Pháp có nói Tất cả những trước tác danh tiếng của những bực tài hoa viết ra toàn là những giải thích về chiều rộng một ý tưởng duy nhất nào đó một tình cảm về cuộc sinh tồn đang tìm đường sống. Đào mãi một cái lỗ đó là phương thế duy nhất để đi sâu vào lòng đất và khám phá được những bí ẩn của nó . Nhờ sự tập trung tinh thần ta lần lần tìm ra mối dây liên lạc duy nhất nối liền những ý tưởng cùng những sự kiện tạp nhạp mà mới xem qua ta không thấy ăn chịu với nhau chút nào cả. Nhưng chính cái chỗ nhất dĩ quán chi ấy là cái bí quyết của tất cả những danh tác bất hủ của nhân loại. Khổng tử có nói Ngô đạo nhất dĩ quán chi đạo của ta trước sau chỉ có một lý mà thông suốt cả mọi việc . Cái một ấy cũng là cốt tử của tất cả nghệ thuật và tư tưởng. Một học thuyết một quyển sách một bài văn hay một bức hội hoạ. đều phải có điểm chánh dùng làm trụ cốt. Một danh hoạ bao giờ cũng gợi cho ta một cảm giác gì. Cảm giác ấy mạnh hay yếu cũng nhờ nơi khéo lựa chọn một cách cẩn thận cân nhắc những chi tiết vừa đủ để gây cho ta cái cảm giác ấy. Nếu trái lại hoạ sĩ phung phí những chi tiết vụn vặt không ăn hoặc không mấy ăn vào đề thì đó là một bức hoạ thiếu tính cách nhất quán một bức hoạ hỏng. Người ta xem nó không hiểu rõ nó muốn miêu tả cái gì. Đứng trước nó ta cảm thấy hoang mang. Sự thuần nhất trong một tác phẩm hội hoạ hay văn chương là điều khó thì hành nhất. Có gì dễ bằng chồng chất một cách hỗn độn nhưng chi tiết rất hay rất ngộ nhưng không liên lạc gì với ý chánh của tác phẩm mình. Trong mỗi ý tưởng hay cảm giác hỗn tạp do sự kích thích của ngoại giới đưa đến cho ta ta phải biết lọc lừa chọn những gì trọng yếu nhất ăn sát vào đề để sắp đặt lại và trình bày một cách khéo léo hầu gây cho kẻ khác một cảm tưởng thuần nhất mạnh mẽ. Không khác nào người trồng nho họ tỉa .
