Lòng Ngờ Vực Cổ nhân dạy rằng: - Gặp người đáng nói mà không nói là bỏ mất một người. Gặp người không đáng nói mà nói là làm phí mất lời nói. Kẻ hậu sinh xin thêm: - Gặp người không đáng nói mà nói, chẳng những làm phí mất lời nói, mà có khi còn rước mối hoạ vào thân. Để chứng minh, xin kể chuyện " Tường đổ " chép trong sách Hàn Phi Tử. Chuyện rằng: Nước Tống có người nhà giàu. Một hôm trời mưa, bờ tường nhà anh ta đổ. Đứa con nói : -. | Lòng Ngờ Vực Cổ nhân dạy rằng - Gặp người đáng nói mà không nói là bỏ mất một người. Gặp người không đáng nói mà nói là làm phí mất lời nói. Kẻ hậu sinh xin thêm - Gặp người không đáng nói mà nói chẳng những làm phí mất lời nói mà có khi còn rước mối hoạ vào thân. Để chứng minh xin kể chuyện Tường đổ chép trong sách Hàn Phi Tử. Chuyện rằng Nước Tống có người nhà giàu. Một hôm trời mưa bờ tường nhà anh ta đổ. Đứa con nói - Thưa cha không đắp ngay tường lại kẻ trộm sẽ lén vào. Người láng giềng thấy tường đổ cũng nói - Này bác không đắp ngay tường lại kẻ trộm sẽ lén vào. Tường chưa kịp đắp thì tối hôm ấy người nhà giàu quả nhiên bị mất trộm. Anh ta khen đứa con thông minh có tài tiên đoán nhưng lại ngờ người láng giềng là kẻ gian phi. Hàn Phi Tử bàn rằng - Cùng một câu nói con nói thì khen là tinh khôn láng giềng nói thì ngờ là trộm cắp Tại sao thế Chỉ tại con thì tình thâm nên không có bụng ngờ láng giềng là tình sơ nên sinh ra ngờ vực. Bởi vậy phận sơ mà nói câu thân thì thế nào người nghe cũng đem lòng nghi hoặc. Thật là lời nói của người đã thấu triệt nhân tâm. Mà khi trong lòng đã sanh ra mối ngờ vực rồi thì vật ngoài đều theo lòng mà biến đổi. Bởi vì hễ tâm cảm nghĩ thế nào thì trí liền tưởng tượng ngay một cảnh sắc thích hợp theo thế ấy. Như trường hợp anh chàng mất búa trong sách Liệt Tử. Anh chàng ấy tên gì và ở thời nào sách không chép rõ mà chỉ chép rằng Anh chàng mất một lưỡi búa ngờ cho đứa con nhà láng giềng trộm. Trông dáng hắn đi anh chàng nhận thấy rõ ràng là dáng đứa ăn trộm búa. Nhìn vẻ mặt hắn anh chàng nhận thấy rõ ràng là vẻ mặt đứa ăn trộm búa. Cho đến ngôn ngữ cử chỉ hành động của hắn không một tí gì đối với anh chàng là không tỏ ra một đứa ăn trộm búa cả. Chẳng bao lâu anh chàng bới trong hố tình cờ tìm lại được lưỡi búa thì hôm sau trông đứa con nhà láng giềng không thấy một tí gì giống đứa ăn trộm búa nữa. Dường như là một câu chuyện ngụ ngôn nhưng thật là đúng tâm lý của người muôn thuở. Và sự ngờ vực của anh chàng mất búa cũng như người .
