Hà Tây - Làng tò he Xuân La Nằm cách Hà Nội chừng 30 km về phía Đông Bắc, làng Xuân La (Phượng Dực, Phú Xuyên, Hà Tây) lặng lẽ lưu giữ một nghề truyền thống: nặn Tò He. Đã có một thời gian dài nghề nặn Tò He tưởng như đã bị mai một. Nhưng trong những tháng năm thăng trầm, khó khăn đó người dân Xuân La vẫn bình lặng "thổi hồn" vào những con giống Tò He, để lưu giữ và phục hồi một nét văn hóa đặc sắc của dân tộc. Chúng tôi đến nhà ông Học-. | Hà Tây - Làng tò he Xuân La Nằm cách Hà Nội chừng 30 km về phía Đông Bắc làng Xuân La Phượng Dực Phú Xuyên Hà Tây lặng lẽ lưu giữ một nghề truyền thống nặn Tò He. Đã có một thời gian dài nghề nặn Tò He tưởng như đã bị mai một. Nhưng trong những tháng năm thăng trầm khó khăn đó người dân Xuân La vẫn bình lặng thổi hồn vào những con giống Tò He để lưu giữ và phục hồi một nét văn hóa đặc sắc của dân tộc. Chúng tôi đến nhà ông Học- một trong số rất ít nghệ nhân ở Xuân La vẫn còn giữ nghề. Trước sân nhà cả hai ông bà và các cháu nội ngoại đang say sưa với những màu sắc nhuộm tươi rói của phẩm được hoà quyện cùng thứ bột gạo nếp rẻo quánh. Đôi tay ông già nua gân guốc nhưng uyển chuyển khéo léo đến lạ kỳ. Chỉ trong một lúc các con giống 12 con giáp rồi các loài hoa. lần lượt hiện ra với đủ màu sắc sinh động cắm gọn gàng trên chiếc kệ nhỏ. Đám cháu của ông túm tụm quây xung quanh chăm chú theo dõi từng động tác từng cử chỉ từ đôi bàn tay của người ông. Ông Học năm nay đã xấp xỉ vào cái tuổi xưa nay hiếm. Ở cái tuổi của ông vui thú với con cháu là một niềm hạnh phúc. Nhưng với ông có một niềm vui nữa là được nặn Tò He. Chẳng phải để bán mà chỉ để cho đỡ nhớ nghề và dạy bảo cho con cháu. Ông kể về nghề nặn con giống của làng Tò He có từ bao giờ ư. Cả ông tôi và cha tôi cũng không biết. Chỉ biết từ khi còn bé ông tôi cha tôi và tôi đều theo chân những người đi trước lang thang tứ chiếng giang hồ mưu sinh cùng với nghề nặn Tò He này. Tò he được làm từ bột gạo nếp. Bột phải được nghiền từ thứ gạo nếp dẻo mà trắng tròn mà thơm. Gạo được nhặt sạch sạn thóc. sau đó đem nghiền mịn đến độ vê trên tay mà tay không có cảm giác dính. Thứ bột ấy sau đó được cho vào nồi luộc chín. Luộc bột cũng đòi hỏi kĩ thuật và kinh nghiệm. Phải canh thời gian sức lửa cho bột vừa chín tới. Nếu bột chín quá thì thành ra ướt nhão. Sống quá thì khô nặn sẽ nứt. Bột sau khi luộc chín sẽ được trộn đều với phẩm màu. Mầu được chế từ thực vật nhằm tránh độc hại cho trẻ những khi chúng ăn tò he. Trộn màu vào .
