Đối với những loài khác xa nhau có thể căn cứ vào những điểm sai khác bên ngoài của chúng để phân biệt dễ dàng. Nhưng để phân biệt 2 loài thân thuộc, rất giống nhau thì phải dựa vào một số tiêu chuẩn. Tiêu chuẩn hình thái Các cá thể cùng loài có chung một hệ tính trạng hình thái giống nhau; giữa chúng có thể có những khác biệt nhỏ ở tính trạng này hay tính trạng khác, với những dạng trung gian chuyển tiếp. Trái lại, giữa 2 loài khác nhau có sự gián đoạn về. | CÁC TIÊU CHUẨN PHÂN BIỆT 2 LOÀI THÂN THUỘC Đối với những loài khác xa nhau có thể căn cứ vào những điểm sai khác bên ngoài của chúng để phân biệt dễ dàng. Nhưng để phân biệt 2 loài thân thuộc rất giống nhau thì phải dựa vào một số tiêu chuẩn. 1. Tiêu chuẩn hình thái Các cá thể cùng loài có chung một hệ tính trạng hình thái giống nhau giữa chúng có thể có những khác biệt nhỏ ở tính trạng này hay tính trạng khác với những dạng trung gian chuyển tiếp. Trái lại giữa 2 loài khác nhau có sự gián đoạn về hình thái nghĩa là sự đứt quãng về một tính trạng nào đó. Ví dụ loài sáo đen mỏ vàng loài sáo đen mỏ trắng và loài sáo nâu loài xương rồng 5 cạnh và loài xương rồng 3 cạnh loài rau dền gai và loài rau dền cơm. 2. Tiêu chuẩn địa lý - sinh thái Trường hợp đơn giản là 2 loài thân thuộc chiếm 2 khu phân bố riêng biệt. Loài voi châu Phi sống ở Nam Phi Nam Arập Mađagatxca có trán dô tai to đầu vòi có một núm thịt răng hàm có nếp men hình quả trám. Loài voi Ấn Độ phân bố ở Ấn Độ Malaixia Trung Quốc Đông Dương có trán lõm tai nhỏ đầu vòi có 2 núm thịt răng hàm có nếp men hình bầu dục. Trường hợp phức tạp hơn là 2 loài thân thuộc có khu phân bố trùng nhau một phần hoặc trùng nhau hoàn toàn trong đó mỗi loài thích nghi với những điều kiện sinh thái nhất định. Có thể phân biệt loài mao lương sống ở bãi cỏ ẩm có chồi nách lá vươn dài bò trên mặt đất với loài mao lương sống ở bờ mương bờ ao có lá hình bầu dục ít răng cưa. 3. Tiêu chuẩn sinh lý - hoá sinh Prôtêin trong tế bào biểu bì hồng cầu trứng của loài ếch hồ miền nam Liên Xô cũ chịu nhiệt cao hơn prôtêin của loài ếch cỏ miền bắc Liên Xô cũ tới 3 - 4oC. Trình tự axit amin trong một đoạn của phân tử insulin ở 3 loài dưới đây được phân biệt như sau - Bò .- xistêin - alanin - xêrin - valin - . - Lợn .- xistêin - trêônin - xêrin - izôlơxin - . - Ngựa .- xistêin - trêônin - glixin - izôlơxin -. 4. Tiêu chuẩn di truyền Mỗi loài có một bộ nhiễm sắc thể đặc trưng về số lượng hình thái và cách phân bố các gen trên đó. Do sự sai khác này mà
