Cuối đời Mạc Đăng Doanh, quan hệ với nhà Minh lại trở nên căng thẳng. Tình hình ở phía nam cũng nguy cấp: Quân đội Lê trung hưng sau 7 năm chiêu binh luyện mã đủ sức về đánh chiếm Nghệ An và hai năm sau năm Quý Mão (1543) đã kiểm soát được cả Tây Đô (Thanh Hóa). Mạc Đăng Dung phải trở lại Đông Kinh đưa cháu nội là Mạc Phúc Hải lên nối ngôi năm Tân Sửu. Vua Thế Tông nhà Minh và quân xâm lược đang ngấp nghé ở biên thùy phía bắc. Nguy cơ. | Mạc Phú Hải 1541-1546 Niên hiệu Quảng Hòa Cuối đời Mạc Đăng Doanh quan hệ với nhà Minh lại trở nên căng thẳng. Tình hình ở phía nam cũng nguy cấp Quân đội Lê trung hưng sau 7 năm chiêu binh luyện mã đủ sức về đánh chiếm Nghệ An và hai năm sau năm Quý Mão 1543 đã kiểm soát được cả Tây Đô Thanh Hóa . Mạc Đăng Dung phải trở lại Đông Kinh đưa cháu nội là Mạc Phúc Hải lên nối ngôi năm Tân Sửu. Vua Thế Tông nhà Minh và quân xâm lược đang ngấp nghé ở biên thùy phía bắc. Nguy cơ một cuộc chiến tranh rất bất lợi cho nhà Mạc là có thật. Nhưng Mạc Đăng Dung cũng biết được nội bộ triều Minh không nhất trí trong việc đánh An Nam. Qua viên tướng giữ Châu Liêm và Trương Nhạc vua Mạc biết là có thể thoát ra khỏi cuộc chiến tranh bằng giải pháp hòa bình. Các tham chính nhà Minh đòi Mạc Đăng Dung phải đích thân đến cửa quân nộp đất dựng mốc bỏ đế hiệu đã tiếm xưng và theo chính sóc 1 và niên lịch của nhà Minh. Đó cũng là cái cớ để cho Cừu Loan và Mao Bá Ôn vốn ngại chinh chiến xuống phương Nam bãi binh. Rút bài học từ cha con họ Hồ Mạc Đăng Dung lúc này tuy đã nhường ngôi cho con tiếp sau là cháu trở về sống cảnh điền viên ở Cổ Trai vẫn phải chấp nhận yêu cầu trên tự trói mình trước phủ quân Minh ở trấn Nam Quan trả lại 4 động xin nội phụ. Ông già Mạc Đăng Dung mặc dù lòng không muốn vẫn phải gắng sức cuối cùng chịu nỗi nhục khổ nhục kế để con cháu ông tránh khỏi một cuộc chiến tranh khốc liệt mà chắc chắn là tốn rất nhiều năm xương máu của cả hai bên. Sau sự kiện quá sức đó trở về Cổ Trai sống những ngày còn lại chẳng bao lâu thì Mạc Dăng Dung mất đó là một ngày thu tháng 8 năm Tân Sửu 1541 . Như vậy Mạc Dăng Dung làm vua 3 năm làm Thái thượng hoàng 12 năm thọ 59 tuổi. Ông có để lại di chúc không làm đàn chay cúng Phật khuyên Phúc Hải phải nhanh chóng về kinh sư để trấn an nhân tâm và xã tắc là trọng. Tháng 10 năm ấy Mao Bá Ôn về đến Yên Kinh tâu với vua Minh việc Mạc Đăng Dung đã tự trói mình dâng lễ hàng ở cửa ải xin tuân theo chính sóc. Nếu xem Mạc Đăng Dung là kẻ có tội đầu .
