Trần Quang Diệu (1746–1802) - 1 Trần Quang Diệu (1746–1802) là một trong Tây Sơn thất hổ của nhà Tây Sơn trong lịch sử Việt Nam. Ông cùng với vợ là nữ tướng Bùi Thị Xuân đã cố sức chiến đấu để bảo vệ vương triều này, nhưng không thành công, và cả hai đều bị vua Gia Long xử tội chết. Trần Quang Diệu, vốn có tên Trần Văn Đạt[1a], người ở làng An Hải[1b] (nay thuộc quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng), là con trai của ông Trần Tấn và bà Phan Thị Hy[2]. Sự nghiệp Lúc nhỏ, theo sách Nhà. | Trần Quang Diệu 1746-1802 - 1 Trần Quang Diệu 1746-1802 là một trong Tây Sơn thất hổ của nhà Tây Sơn trong lịch sử Việt Nam. Ông cùng với vợ là nữ tướng Bùi Thị Xuân đã cố sức chiến đấu để bảo vệ vương triều này nhưng không thành công và cả hai đều bị vua Gia Long xử tội chết. Trần Quang Diệu vốn có tên Trần Văn Đạt 1a người ở làng An Hải 1b nay thuộc quận Sơn Trà thành phố Đà Nằng là con trai của ông Trần Tấn và bà Phan Thị Hy 2 . Sự nghiệp Lúc nhỏ theo sách Nhà Tây Sơn 3 Trần Quang Diệu học văn học võ nhiều thầy. Lớn lên một lần ông đi săn trên núi Kim Sơn ở Hoài Ân tình cờ gặp được một ông lão tên là Diệp Đình Tòng vì can tội giết chết một viên tri huyện tham ô mà ông và vợ con phải trốn vào đây. Trong hơn 20 năm dài ấy không chịu nổi sơn lam chướng khí vợ con ông đều đã lần lượt qua đời. Ông Tòng là người thông thạo cả năm món binh khí đó là đao kiếm kích thương và cung. Tuy nhiên Trần Quang Diệu chỉ học môn đại đao. Năm năm sau thầy mất. Trần Quang Diệu băng núi đến Vĩnh Thạnh rồi nghe tin Nguyễn Nhạc là người có chí lớn lúc này Nguyễn Nhạc đang làm chủ sòng bạc ở Kiên Mỹ nên tìm đến làm quen. Chính vì mối giao tình này nên khi Nguyễn Nhạc cùng hai em là Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa Trần Quang Diệu liền tham gia phong trào Tây Sơn ngay từ buổi đầu. Theo lời kể dân gian thì một hôm Trần Quang Diệu trên đường từ Hoài Ân vào Kiên Mỹ để gặp Nguyễn Nhạc thì bị cọp dữ tấn công. Chống trả được một hồi ông Diệu vừa bị thương vừa đuối sức. Bùi Thị Xuân tình cờ đi qua liền xông vào mới cứu được mạng ông. Ít lâu sau nhờ Nguyễn Nhạc đứng ra làm chủ hôn Trần Quang Diệu và Bùi Thị Xuân trở thành vợ chồng rồi cùng trải bao gian lao dưới ngọn cờ khởi nghĩa Tây Sơn. Trong chiến thắng Kỷ Dậu 1789 Trần Quang Diệu được biên chế trong đạo trung quân do Nguyễn Huệ chỉ huy. Sau trận đại thắng này ông được cử làm đốc trấn Nghệ An vừa lãnh nhiệm vụ trấn thủ vừa lo việc xây dựng thành Phượng Hoàng trung đô ở đây 4 . Năm 1792 Ai Lao Lào thiếu cống vua Quang Trung bèn phong
