Trần Quang Diệu (1746–1802) - 2 Quân Tây Sơn chiếm lại được thành Quy Nhơn nhưng các mặt đều là địch, khó bề chống giữ. Tháng 3 âm lịch năm 1802, nghe tin vua Cảnh Thịnh và Bùi Thị Xuân đã thua trận ở Trấn Ninh (tháng giêng năm 1802), Trần Quang Diệu và Vũ Văn Dũng bỏ thành, đem binh tượng đi đường thượng đạo qua Lào ra Nghệ An để hội quân với vua Cảnh Thịnh. Nhưng khi tới châu Quỳ Hợp, vào được đất Hương Sơn thì nghe thành Nghệ An đã thất thủ, Trần Quang Diệu và. | Trần Quang Diệu 1746-1802 - 2 Quân Tây Sơn chiếm lại được thành Quy Nhơn nhưng các mặt đều là địch khó bề chống giữ. Tháng 3 âm lịch năm 1802 nghe tin vua Cảnh Thịnh và Bùi Thị Xuân đã thua trận ở Trấn Ninh tháng giêng năm 1802 Trần Quang Diệu và Vũ Văn Dũng bỏ thành đem binh tượng đi đường thượng đạo qua Lào ra Nghệ An để hội quân với vua Cảnh Thịnh. Nhưng khi tới châu Quỳ Hợp vào được đất Hương Sơn thì nghe thành Nghệ An đã thất thủ Trần Quang Diệu và vợ con bèn về huyện Thanh Chương. Lúc này tướng sĩ đi theo dần rời bỏ trốn được mấy hôm thì cả nhà ông đều bị quân đối phương bắt sống. Bị xử chết Nguyễn Phúc Ánh khi này đã lên ngôi và lấy hiệu Gia Long 1802 chiêu hàng Trần Quang Diệu. Ông đáp Trung thần không thờ hai vua nay tôi bị bắt thì chỉ có tội chết. Nếu nhà vua mới rộng lượng tha cho như trước đây tôi đã tha cho các tướng ở Quy Nhơn thì tôi sẽ về ở nơi thôn dã cày ruộng nộp thuế như người thường dân chứ nhận chức quan của triều đại mới thì không phải là trượng phu. 12 . Biết không thể khuất phục được Trần Quang Diệu vua nhà Nguyễn xử ông tội chết. Về cái chết của ông có hai thông tin Phạm Khắc Hòe nguyên Đổng lý Ngự tiền văn phòng triều Bảo Đại cho rằng vì ông thờ mẹ già 80 tuổi có hiếu nên vua Gia Long chỉ ra lệnh chém đầu chứ không hành hình như một số người khác 13 . GS. Nguyễn Khắc Thuần cho rằng ông bị xử lột da sống. Thông tin này được nhiều nhà nghiên cứu đồng thuận trong đó có Nguyễn Q. Thắng-Nguyễn Bá Thế Quách Tấn Trần Xuân Sinh 14 . Thông tin thêm Chuyện kể rằng Trần Quang Diệu và Nguyễn Văn Thoại tức Thoại Ngọc Hầu là đôi bạn láng giềng thân thiết. Sau quê hương loạn lạc gia đình Trần Quang Diệu bỏ xứ về quê ngoại ở làng Trà Khê nay thuộc quận Ngũ Hành Sơn TP. Đà Nằng còn Nguyễn văn Thoại thì theo cha mẹ vào sống tại Cù lao Dài trên sông Cổ Chiên Vĩnh Long . Khi biết tin nhau thì hai ông đã ở hai bên chiến tuyến. Vào năm 1801 lúc Nguyễn Văn Thoại mang quân từ Vạn Tượng Lào tiến đánh Phú Xuân nghe tin Trần Quang Diệu từ Quy Nhơn cầm binh ra tiếp
