Con người ta muốn sống phải có cơm ăn, áo mặc muốn có những của cải vật chất ấy thì phải sản xuất ra, loài người sẽ chết đói nếu nó ngừng sản xuất. Nhưng trong qúa trính sản xuất ra của cải vật chất con người không bao giờ tiến hành đơn độc một mình mà họ phải biết kết hợp với nhau và trao đổi hoạt động cho nhau. | - Lực lượng sản xuất trong xã hội phong kiến người lao động tuy đã được giải phóng nhưng họ phải chói buộc vào chủ ruộng bởi địa tô và những mối quan hệ lệ thuộc thân thể. Nhưng họ vẫn có hứng thú lao động sản xuất hơn khi còn là nô lệ, bởi vì bây giờ họ đã có nền kinh tế riêng của họ. Nếu như trước đây thời chiếm hữu nô lệ người nông dân làm việc không tích cực, không phấn đấu trong sản xuất thì bây giờ họ có tư tưởng tiến bộ hơn, hăng say làm việc. Cày sắt được truyền bá rộng rãi kỹ thuật canh tác được cải tiến hơn nữa, phân công trong nội bộ nông nghiệp mở rộng hơn các nghề thủ công được chuyên môn hóa hơn nhiều. Cách nấu gang và chế biến sắt dẫn đến cải tiến hơn về công cụ lao động, Con người đã dùng sức gió và sức kéo để thay cho sức cơ bắp. Súc vật được sử dụng để làm sức kéo trong canh tác, ngoài ra họ biết áp dụng kỹ thuật lâm canh làm năng xuất tăng lên rõ rệt, nghề thủ công, nghề in đã ra đời và phát minh quan trọng cần nhắc đến là sự ra đời của đồng hồ. Họ đã làm chủ được thời gian, như Các Mác đã nói “ Đánh giá quá trình phát triển của một chế độ xã hội không nên xem xã hội đó sản xuất ra những gì mà xem xã hội đó sử dụng công cụ gì”
