Muốn hiểu rõ giá trị của triết học Đêcáctơ không gì bằng đem học thuyết ấy đặt vào trong tiến trình chung của lịch sử triết học. Khi so sánh nó với những hệ thống triết học khác trong sự phát triển của tư tưởng nhân loại, chúng ta sẽ thấy rõ những đóng góp và hạn chế của nó. | Vị thê và ảnh hưởng của triết học Đêcáctơ trong lịch sử triết học Muốn hiểu rõ giá trị của triết học Đêcáctơ không gì bằng đem học thuyết ấy đặt vào trong tiến trình chung của lịch sử triết học. Khi so sánh nó với những hệ thống triết học khác trong sự phát triển của tư tưởng nhân loại chúng ta sẽ thấy rõ những đóng góp và hạn chế của nó. Nhà triết học có ảnh hưởng lớn đến là Arixtốt. Chính Arixtốt đã đem lại cho ông niềm tin ở lý trí con người. Những nguyên tắc nền tảng để xây dựng phương pháp nghiên cứu ông cũng đã mượn của Arixtốt. Cái vũ trụ quan trọng làm nền móng cho triết học siêu hình của ông cũng lại là một công trình sáng tạo của Arixtốt. Chính vì vậy khi đọc các tác phẩm của Đêcáctơ chúng ta cần hiểu rõ địa vị thiết yếu đặc biệt của Nguyên tắc đồng nhân cái được coi là tinh hoa trong triết học Arixtốt và cũng có thể coi là tinh hoa của hầu hết các trường phái triết học xưa nay. Coi vũ trụ là đồng nhất Arixtốt đã đặt niềm tin ở lý trí con người. Ông cho rằng một khi trời đất đã không thay đổi hay ít ra đã có những bản thể không thay đổi thì do đó con người có quyền hy vọng tìm được chân lý miễn là khi suy luận tránh được những sự mâu thuẫn. Để tìm được những kết quả đồng nhất Arixtốt đã đưa vào trong hệ thống triết học của ông phép tam đoạn luận. Áp dụng nó vào việc nghiên cứu vũ trụ và xã hội ông đã để lại cho đời sau những cống hiến khoa học lớn lao. Nhưng tiếc thay cái tinh hoa quý giá do Arixtốt truyền lại ấy chẳng bao lâu đã bị chìm đắm vì Giatô giáo. Trong hơn một nghìn năm Châu Âu cúi đầu phục tùng nền tư tưởng huyền bí có cội rễ trong Kinh thánh. Những cống hiến khoa học trong triết học Arixtốt đều phải hứng chịu sự phê phán của sức mạnh niềm tin tôn giáo. Với ý đồ xoay hẳn triết học về một hướng khác tôn giáo đã pha trộn học thuyết duy lý của Arixtốt với nhưng lời dạy của Kinh thánh thành một mớ giáo lý huyền bí viển vông độc đoán vừa viện đến lý trí vừa dựa vào lòng tin lấy linh hồn để giảng nghĩa thân thể lấy tinh thần để chứng thực .
