Thiên văn cổ điển coi các sao trên trời không có tiến hóa, nó đã tồn tại như vậy và mãi mãi vẫn vậy. Ngày nay, nhìn vào biểu đồ H - R người ta có thể nghĩ rằng đó là biểu đồ mô tả những giai,Một trong những ứng cử viên của lỗ đen là sao HDE 226868 thuộc chòm thiên nga (Cygnus) X -1, có lỗ đen với khối lượng M =10M . | Vậy làm sao có thể phát hiện được lỗ đen Nếu nó là thành viên của hệ sao đôi thì nó sẽ hút vật chất của sao thành viên tạo thành bụi khí chuyển động theo quỹ đạo xoáy trôn ốc nóng hàng chục triệu độ tức tạo ra nguồn bức xạ tia Rơnghen rất mạnh. Một trong những ứng cử viên của lỗ đen là sao HDE 226868 thuộc chòm thiên nga Cygnus X -1 có lỗ đen với khối lượng M 10M . VII. GIẢ THUYẾT VỀ SỰ TIẾN HÓA CỦA CÁC SAO. Thiên văn cổ điển coi các sao trên trời không có tiến hóa nó đã tồn tại như vậy và mãi mãi vẫn vậy. Ngày nay nhìn vào biểu đồ H - R người ta có thể nghĩ rằng đó là biểu đồ mô tả những giai đoạn phát triển khác nhau của sao. Tuy nhiên tuổi đời của con người thậm chí của loài người thật quá ngắn ngủi so với một đời sao. Không ai có thể chứng kiến các sao đã sinh ra lớn lên già đi rồi chết như thế nào hết. Vì vậy chỉ có thể đưa ra giả thuyết về sự tiến hóa của chúng mà thôi. 1. Giai đoạn tiền sao. Các nhà khoa học đều cho rằng các sao được hình thành từ các đám mây bụi và khí có được sau vụ nổ Big - Bang hoăc sau các vụ nổ của các sao trước đó . Thành phần chủ yếu của các đám mây khí là Hydro. Dưới tác dụng của lực hấp dẫn chúng tích tụ lại co lại. Phần trung tâm co nhanh và chúng trở thành các phôi sao Proto star . Các phôi này nóng dần lên do va chạm và sức nén của lực hấp nhiên lúc này nhiệt độ bề mặt của chúng chỉ cở vài trăm độ K và sao bức xạ tia hồng ngoại nên gọi là sao lùn đỏ Red Dwarfs . Đồng thời xung quanh sao vẫn bị bao bọc bởi lớp khí bụi bình thường nên rất khó quan sát. Phôi sao tiếp tục co và các nguyên tử khí bị cọ sát làm nhiệt độ tăng lên cho đến khi đạt cỡ 107 oK thì phản ứng hạt nhân bắt đầu. Tùy theo khối lượng mà sao tích tụ được chúng sẽ trở thành sao loại nào trên của biểu đồ. Có những sao có khối lượng nhỏ chỉ bằng 1 12 M thì nhiệt độ có được không lớn lắm không đủ để có thể phản ứng tổng hợp H thành He nhưng có thể đủ nhiệt độ để châm ngòi cho phản ứng với deuteri đồng vị của H viết tắt là 1D2 . 1D2 1H1 2He3 Q Đó là sao lùn nâu
