Tọa độ chân trời của thiên thể biến thiên liên tục do nhật động với chu kỳ bằng chu kỳ nhật động. Tại thời điểm lặn, mọc, độ cao bằng không, độ phương phụ thuộc xích vĩ thiên thể và vĩ độ nơi quan sát. Từ lúc mọc đến lúc qua kinh tuyến trên độ cao tăng dần. Tại kinh tuyến trên độ cao đạt cực đại, độ phương bằng không (nếu ở nam thiên đỉnh), hoặc 180o (nếu ở bắc thiên đỉnh) | III. SỰ BIẾN THIÊN TOA Bõ CỦA THIÊN THỂ DO NHÁT BÕNG. - Tọa độ chân trời của thiên thể biến thiên liên tục do nhật động với chu kỳ bằng chu kỳ nhật động. Tại thời điểm lặn mọc độ cao bằng không độ phương phụ thuộc xích vĩ thiên thể và vĩ độ nơi quan sát. Từ lúc mọc đến lúc qua kinh tuyến trên độ cao tăng dần. Tại kinh tuyến trên độ cao đạt cực đại độ phương bằng không nếu ở nam thiên đỉnh hoặc 180o nếu ở bắc thiên đỉnh . Từ đó đến lúc lặn độ cao thiên thể giảm dần. - Góc giờ t của thiên thể biến thiên liên tục. Tại thời điểm qua kinh tuyến trên t 0 qua kinh tuyến dưới t 80o hay 12h. Góc giờ biến thiên đều đặn làm cơ sở cho việc xác định thời gian. - Xét trường hợp xác định độ cao của thiên thể khi qua kinh tuyến trên. Đây là bài toán cơ sở cho việc tính thời gian đối với từng địa điểm. Vì kinh tuyến trời song song với kinh tuyến Trái đất nên những nơi khác kinh tuyến sẽ thấy cùng một thiên thể qua kinh tuyến trên ở những thời điểm khác nhau. - Ví dụ ta xét cho người ở Bắc bán cầu ọ 0 . - Nếu ỏ ọ thiên thể qua kinh tuyến trên ở phía Nam thiên đỉnh và h 90o - ọ-S h 90o - ọ S hay Z ọ - s - Nếu ỗ ọ thiên thể qua kinh tuyến trên tại ngay thiên đỉnh Z và độ cao h 90o hay Z 0o - Nếu ỗ ọ thiên thể qua kinh tuyến trên ở phía Bắc thiên đỉnh và h ọ 90o-S h ọ 90o - s hay Z s - ọ Vậy nếu tại một nơi quan sát thấy một thiên thể B có điểm mọc lặn cố định và có độ cao khi qua kinh tuyến trên không đổi thì rõ ràng xích vĩ của thiên thể không thay đổi theo thời gian. Hình 51 Ngược lại đối với Mặt trời Mặt trăng các hành tinh. thì điểm mọc lặn và độ cao khi qua kinh tuyến trên biến thiên. Như vậy xích vĩ của các thiên thể đó cũng biến đổi theo thời gian. B- CHUYỂN ĐỘNG CỦA CÁC HÀNH TINH. - Vấn đề quĩ đạo chuyển động của các hành tinh là một bài toán phức tạp Xin xem Giáo trình Thiên văn - Phạm Viết Trinh phần phụ lục 2 . Ở đây ta chỉ xét một số vấn đề Đó là điểm nút trên quĩ đạo nhìn thấy của hành tinh và sự thẳng hàng của các hành tinh. 1. Giải thích sự hình thành dạng nút của quĩ .
