Thúy Kiều đã mang nợ đoạn trường, tức là nàng đã mắc vào luật vay trả của trời đất : lãnh thụ nhiều thì phải đền trả nhiều. Đó không phải là định mệnh, mà là luật thiên nhiên. | TƯ TƯỞNG CON NGƯỜI BẠC MỆNH TRONG THƠ CA NGUYỄN DU Thực ra tận bản tính Thúy Kiều đã mang nợ đoạn trường tức là nàng đã mắc vào luật vay trả của trời đất lãnh thụ nhiều thì phải đền trả nhiều. Đó không phải là định mệnh mà là luật thiên nhiên. Cuộc đoạn trường càng da diết cũng một phần do mặc cảm của nàng và phần nào do tính tình của nàng mà ta gọi là cái nhi nữ thường tình của nàng. Nói cách khác chính Thúy Kiều cũng tự tay tạo nên cái nghiệp của mình. Sau này Đạo Cô Tam Hợp cũng phải xác nhận cách hợp lý rằng Sư rằng phúc họa đạo Trời Cõi nguồn cũng ở lòng người mà ra. Có Trời mà cũng tại ta Tu là cõi phúc tình là dây oan. Thúy Kiều sắc sảo khôn ngoan Vô duyên là phận hồng nhan đã đành. Lại mang lấy một chữ tình Khư khư mình buộc lấy mình vào trong. Vậy nên những chốn thong dong Ở không yên ổn ngồi không vững vàng. Ma đưa lối quỷ đưa đường Lại tìm những chốn đoạn trường mà đi . ĐTTT câu 2655-66 Ta thấy rằng nguyên nhân bạc phận ở đây là do Mệnh lại do tự tính tức tài năng mà còn do tự tình tức là tự do của mình. Qua bài Độc Tiểu thanh ký Nguyễn Du cũng xác nhận như vậy Son phấn có thần chôn vẫn hận Văn chương không mệnh cũng dở dang. Noi hờn kim cổ Trời khôn hỏi Cái án phong lưu khách tự mang Chiphấn hữu thần liên tử hậu Văn chương vô mệnh lụy phần dư. Cổ kim hận sự thiên nan vấn Phong vận kỳ oan ngã tự cư 28 Nhưng còn một nguyên nhân đoạn trường không thể tránh né được đó là hoàn cảnh xã hội nhân sinh cuộc sống chung đụng giữa người với người người là nguyên nhân đoạn trường cho người người là đao phủ cho người. 2 - Cuộc hiện sinh đoạn trường - Quan niệm cổ truyền vẫn cho rằng kiếp nhân sinh là bể khổ. Thực ra kiếp nhân sinh cũng chỉ là một khung cảnh thiên nhiên tự nó không có sướng khổ hay tội phúc mà đó chỉ là môi trường tội phúc hay sướng khổ của con người tiếp xúc với con người mà thôi. Đạm Tiên Tiểu Thanh hay Thúy Kiều ngoài cái lý hồng nhan bạc mệnh mà mắc nợ đoạn trường cũng còn cái lý nhân sinh phiền não nữa. Trong kiếp hiện sinh phiền não thanh trọc .
