Theo quan niệm Nho gia, thì trữ tình si tình là trường hợp của những bậc tài tử giai nhân, mà thâm tình đôn tình là của bậc quân tử. Còn dục tình là của phàm phu tục tử hay tiểu nhân. | TƯ TƯỞNG CON NGƯỜI BẠC MỆNH TRONG THƠ CA NGUYỄN DU Theo quan niệm Nho gia thì trữ tình si tình là trường hợp của những bậc tài tử giai nhân mà thâm tình đôn tình là của bậc quân tử. Còn dục tình là của phàm phu tục tử hay tiểu nhân. Kinh Lễ viết Người quân tử phản lại thường tình để điều hoà chí lực. cho nên tình bên trong mà thâm hậu thì phát lộ ra bên ngoài bằng những vẻ đẹp trong sáng Quân tử phản tình dĩ hoà kỳ chí. Thị cố tình thâm nhi văn minh 30 . Theo phái Huyền Học đời Tấn thì yếu tố tình cảm là căn bản nếp sống của người phong lưu tài tử. Vương Nhung 234-305 thường nói với các bạn văn nhân Thánh nhân thì quên tình thứ dân thì chưa biết tới tình còn như bọn ta mới có tình vàng đá Thánh nhân vong tình tối hạ bất cập tình tình chi sở chung chính tại ngã bối 31 . Đạm Tiên Thúy Kiều Kim Trọng Thúc Sinh Từ Hãi đều là những khách phong lưu trữ tình Tình cảm của tài tử giai nhân gây cho họ nhiều xúc cảm mãnh liệt mà thường nhân không có. Sách Thế thuyết tân ngữ kể rằng Vương Khâm khóc cảnh phong lưu của mình mà than rằng Vương Bá Dư tức chính mình ở đất Lang Da rồi ắt phải chết vì tình Lang Da Vương Bá Dư chung đương vi tình tử 32 . Những tài tử giai nhân của Nguyễn Du cũng như chính Nguyễn Du đều thuộc loại trữ tình và si tình như vậy. Thúy Kiều khóc vì quá xung động tình cảm trước nấm mồ vô chủ trong khi Thúy Vân người bất cập tình thì trách chị khéo dư nước mắt khóc người đời xưa . Tới khi nàng gặp Kim Trọng và đôi bên cảm nhau thì ôi thôi Tình cảm tràn đầy lênh láng nào là chập chờn cơn tỉnh cơn mê hay rộn đường gần với nỗi xa bời bời nào là ngổn ngang trăm mối bên lòng hay nỗi lòng canh cánh bên lòng biếng khuây rồi hơn nữa sầu đong càng lắc càng đầy hay mặt mơ tưởng mặt lòng ngao ngán lòng . Cho tới lúc hai người tái ngộ đi sâu vào tâm tình nhau thì khúc tình ca càng chơi vơi tràn bờ Từphen đá biết tuổi vàng Tình càng thấm thía dạ càng ngẩn ngơ. Sông Tương một giải nông sờ Bên trông đầu nọ bên chờ cuối kia . ĐTTT câu 363-66 Mối tình tràn đầy tính cách âm .
