Nhà văn hóa sử và triết gia Will Durant trong cuốn Lịch sử văn minh Trung Hoa, đã nêu nhận xét rằng “Ấn Ðộ là xứ của siêu hình học và tôn giáo. Trung Hoa là xứ của triết lý nhân bản, không quan tâm tới thần học”. Ta có thể tạm mượn lời ấy làm điểm khởi đầu cho chương này. | MBiamaiWcna Nguyen ƯỞC Bối cảnh lịch sử và văn hóa Nhà văn hóa sử và triết gia Will Durant trong cuốn Lịch sử văn minh Trung Hoa đã nêu nhận xét rằng Ản Độ là xứ của siêu hình học và tôn giáo. Trung Hoa là xứ của triết lý nhân bản không quan tâm tới thần học . Ta có thể tạm mượn lời ấy làm điểm khởi đầu cho chương này. Nho giáo hay Nho học Trước hết hẳn phải xác minh hai chữ Nho giáo và Nho học. về qui ước ngôn ngữ giáo dùng để nói tới khía cạnh tôn giáo học dùng cho khía cạnh triết học. Trong trường hợp Nho giáo ta khó có thể áp dụng rạch ròi khái niệm ấy. Nho giáo không đặt nặng vấn đề siêu hình và không đòi hỏi phải có đức tin hay sự thờ phượng tận hiến cho một sức mạnh ngoại tại để mong được cứu rỗi như định nghĩa thông thường về tôn giáo. Do đó chúng tôi tự nghĩ mình có khá rộng đường tùy nghi sử dụng chữ Nho giáo hoặc Nho học tùy vào ngữ cảnh để cũng chỉ tới một học thuyết lấy hiếu đễ trung thứ làm gốc được kính ngưỡng là một thứ đạo làm người trong xã hội. Triết học Trung Hoa có một lịch sử bắt nguồn từ cách đây ba ngàn năm được tập đại thành vào khoảng thế kỷ thứ sáu trước . thuộc thời Xuân thu đầy biến động. Sau đó nó tiếp tục triển khai với sự trộn lẫn nhiều truyền thống khác nhau. Ngay trong giai đoạn tao loạn ấy xuất hiện chư tử bách gia trong đó có hai trường phái triết học nổi bật là Nho giáo và Đạo giáo. Bên cạnh đó còn có một số trường phái khác thí dụ Âm dương gia sẽ được chúng ta xem xét trong chương bàn về Đạo giáo. Riêng trong chương này chúng ta cũng sẽ để mắt đến Mặc gia Dương gia và Pháp gia. Vì thế có lẽ đầu tiên nên có cái nhìn tổng thể về hoàn cảnh lịch sử và khung cảnh văn hóa trong đó các tư tưởng lớn của Trung Hoa xuất hiện rồi được hệ thống hóa. Trung Hoa đất và người Nước Trung Hoa có diện tích rộng 9 triệu rưỡi cây số vuông gấp gần 30 lần Việt Nam đứng vào hàng thứ ba thế giới sau Nga và Canada. Dân số cho đến đầu thế kỷ 21 khoảng tỉ người chưa kể người gốc Hoa sống rải rác khắp thế giới khoảng 90 là người tộc Hán không tính .
