Trong vật lý, lực là một đại lượng vật lý được dùng để biểu thị tương tác giữa các vật, làm thay đổi trạng thái chuyển động hoặc làm biến đổi hình dạng của các vật. Lực cũng có thể được miêu tả bằng nhiều cách khác nhau như đẩy hoặc kéo. Lực tác động vào một vật thể có thể làm nó xoay hoặc biến dạng, hoặc thay đổi về ứng suất, và thậm chí thay đổi về thể tích. Lực bao gồm cả hai yếu tố là độ lớn và hướng. Theo định luật Newton II, F=ma, một vật. | d2r d2f a ------ ---- dt2 dt2 Đạo hàm theo t và đặt d2x d2y ầ ------ì - -- j a ì a j dt2 dt2 vào phương trình đó ta được ẩ ẩ 2 õí v ẽ JỠĨ f ì Sử dụng khai triển cho tích véctơ kép trong õĩ õỉ r J 0 iij r - fW và chứ ý rằng 0 r 0 nèn ẩ ẩ 2 ci v - r c 2 Nhàn m vào hai vế của ta được biểu thức cho lực tác dụng lên khối lưọĩig m F mẩ mẩ 2m w v - mr co2 l- Từ đó suy ra mẩ F - 2m ỡỉ v mr w2 Trong F là tổng các lực thật tác dụng lèn vật số hạng thứ hai được gọi là lực quán tính Coriolis số hạng thứ ba là lực quán tính ly tâm. Fc -2m d v j 2m v 0 Chú ý rằng lực Coriolis vuông góc với vận tốc chuyển động của hạt trong hệ quy chiếu phi quán tính và vận tốc góc ĩíc 1 v Fc 1 ỡỉ nên lực đó không sinh còng. Con lắc Fucô Thí nghiệm con lắc Fuco do Fucô thực hiện lần đầu tiên năm 1851 tại Paris để chứng minh sự quay của Trái đất. Thiết bị củá ông gồm một quả nặng 28 kg treo ở đàu một sợi dây dài gần 70 m. Đầu trên của sợi dày được buộc sao cho con lắc có thể dao động tự do theo một phương bất kỳ. Chư kỳ dao động của con lắc kéo dài đến gần 17 giây. Theo dõi sự dao động của con lắc trong một khoảng thòi gian dài người ta nhận thấy mặt phẳng dao động của con lắc qùay theo chiều kim đông hô. Trong thí nghiệm Fucô thực hiện tại Paris mỗi giờ mặt phẳng dao động con lắc quay quanh trục OD được một góc hơn 11 và quay được một vòng sau 32 giờ. Giả sử thí nghiệm Fucô được tiến hành tại điểm có vĩ độ p. Ta chọn hệ toạ độ OXYZ có trục oz trùng với trục quay cùa Trái đất hai trục ox OY hướng tói hai ngòi sao cố định. Nêu không chú ý tới chuyển động quay của Trái đất xung quanh Mặt trời thì hệ quy chiếu này là hệ quy chiếu quán tính trên hình 4-6 ta không vê trục OY . Hệ quy chiếu quay O X YZ được gắn vào quả đất hệ không quán tính và 38 Hình 4-6. Dao động cua con lẳc Fuco ở vĩ độ p. quay xung quanh trục oz trên hình không vẻ trục OY với vận tốc góc rô so vói hệ đứng yên OXYZ. Trong hệ quỵ chiếu quán tính đứng yên OXYZ Trái đất quay từ Tây sang Đông
