Tại Guy-An, Pháp dự định làm một con đường dài chừng 300km xuyên I-ni-ni nối liền khu La-Phô với Ăng-Ghi xuyên qua Xanh-Ti thẳng về Cay-En. Đây là con đường chiến lược và là con đường đá lớn thứ nhì ở Guy-An. | Nhà lao An Nam ở Guyane_Kỳ 11 Kỳ 11 Con đường xương máu Tại Guy-An Pháp dự định làm một con đường dài chừng 300km xuyên I-ni-ni nối liền khu La-Phô với Ăng-Ghi xuyên qua Xanh-Ti thẳng về Cay-En. Đây là con đường chiến lược và là con đường đá lớn thứ nhì ở Guy-An. Tù nhân bị bắt đi đào vàng ở Guyane. Ảnh của tạp chí France d outre Mer. Ảnh do ông Bùi Văn Toản chủ biên nhóm nghiên cứu Sử liệu Côn Đảo cung cấp cho Tuổi Trẻ Có con đường này sẽ giúp việc khai thác tài nguyên các cánh rừng ở I-ni-ni tiện lợi hơn các lâm đặc sản được vận chuyển ra tàu biển nhanh chóng hơn. Đặc biệt nhờ con đường này mà các lực lượng vũ trang của Pháp khỏi lo bị bắt sống trọn ổ mỗi khi có chiến tranh. 500 mạng người đổi 8km đường Chính vì lẽ đó chính quyền Pháp tại Guy-An đã huy động tất cả các sắc phạm nhân từ đen trắng đỏ vàng tại bốn ngục thất bắt tay vào mở đường. Riêng số phạm nhân tại ngục thất Ăng-Ghi dành riêng cho phạm nhân thuộc địa Đông Dương được chia làm 12 kíp mỗi kíp 50 người. Nhóm một gồm sáu kíp đầu bắt đầu từ hướng La-Phô nhóm hai gồm sáu kíp còn lại bắt đầu từ bờ sông Sin-Na-Ma-Ri. Cả hai nhóm sẽ gặp nhau trên bờ sông Ma-Ra để cùng kiến thiết cây cầu cuối cùng của tuyến đường. Mỗi phạm nhân được phát cho một dụng cụ lao động để mở đường. Cứ thế kẻ phát cỏ cưa gỗ người cuốc đất phá đá những mét đường đầu tiên bắt đầu hé lộ. Nhưng vì gai góc quá nhiều khí hậu lại ẩm thấp lương thực chỉ là cơm nắm ăn với lá chua trái đắng rừng. nên chẳng bao lâu đã có vài người bắt đầu gục ngã. Người sình bụng lên như cái trống. Chỉ cần thế đám lính Pháp lập tức ném xuống sông làm mồi cho cá sấu. Để khủng bố tinh thần bọn lính da đen còn dùng lưỡi lê đâm xuyên qua bụng những người bị ốm không làm được việc một cách tận lực rồi dìm xuống .
