Rồi sóng biển Đại Tây Dương dịu lại, lộ rõ màu đất nước với cỏ cây. Thủ phủ Cayenne của Guyane thuộc Pháp đã hiện ra trước mặt mọi người. Tàu cập bến, ba tên đội mặt đen, răng và mắt trắng dã ra hiệu tay chỉ trỏ để anh em lên. Lên hết rồi, chúng xếp vào hàng năm người một, cho lính đen đi kèm dẫn về trại giam đã bố trí sẵn trong thủ đô Cayenne. | Nhà lao An Nam ở Guyane_Kỳ 8 Kỳ 8 Tranh đấu trong rừng già Rồi sóng biển Đại Tây Dương dịu lại lộ rõ màu đất nước với cỏ cây. Thủ phủ Cayenne của Guyane thuộc Pháp đã hiện ra trước mặt mọi người. Tàu cập bến ba tên đội mặt đen răng và mắt trắng dã ra hiệu tay chỉ trỏ để anh em lên. Lên hết rồi chúng xếp vào hàng năm người một cho lính đen đi kèm dẫn về trại giam đã bố trí sẵn trong thủ đô Cayenne. Ảnh chụp tại Guyane trong lễ kỷ niệm 13 năm ngày quốc khánh 2-9 do cựu tù nhân Nguyễn Đắc Bằng gửi cho Lương Duyên Hồi. đằng sau tấm ảnh có dòng chữ viết tay Tôi thay mặt Việt kiều đọc diễn văn chào mừng các đại diện cơ quan đoàn thể và chính đảng địa phương đến dự lễ kỷ niệm Đấu tranh phủ đầu Anh em nhiều người bỡ ngỡ vào trại rồi còn đứng lại nhìn một bạn tù bị tên đội xếp đen tát cho một cái điếng người. Thái độ tàn nhẫn ấy đã gây nên một làn sóng căm phẫn trong anh em bạn tù đều đồng thanh nhao nhao phản đối Nếu không đuổi tên đội xếp này đi chúng ta sẽ bãi thực để phản đối lại . Sau tên toàn quyền Guyane buộc phải can thiệp khéo đổi tên đội xếp kia đi bầu không khí căng thẳng trong anh em mới được trở lại bình thường. Nhà tù Guyane trong các đô thị như Cayenne Xanh-lô-răng Xanh-giăng. để nhốt những tù Âu Phi và tù ta đày sang ba chuyến trước. Chuyến chúng tôi có lẽ do cao trào cách mạng 1930-1931 có tầm quan trọng hơn cũng như có nhiều người Đông Dương hơn cho nên chúng bố trí vào khu vực riêng biệt trong rừng rú Y-ni-ni thuộc khu rừng của Guyane chúng không cho chúng tôi gần gũi với tù Âu Phi và tù người Việt sang trước. Đáng lẽ ra anh em chúng tôi còn được nghỉ lại Cayenne một thời gian nữa chúng mới phân bố đi đến chỗ ở nhất định. Nhưng vì mới bước chân lên đất chúng tôi đã tổ chức đấu tranh phủ đầu ngay thì chúng lấy làm hoảng sợ sự đoàn kết đấu tranh của anh em lắm cho nên mặc dù là nơi ở nhất định chưa chuẩn bị kịp chúng đã vội chia rẽ lực lượng đoàn .
