I. PHÂN LOẠI – NGUYÊN NHÂN – CƠ CHẾ TẠO SỎI Có 2 loại sỏi: sỏi cholesterol gặp phần lớn ở các nước phương Tây và sỏi sắt tố gặp nhiều ở các nước phương Đông, trong đó có Việt Nam. Bài này chỉ đề cập chủ yếu đến sỏi sắc tố. Cơ chế tạo sỏi chủ yếu liên quan đến tình trạng nhiễm trùng đường mật và ứ đọng dịch mật. | SỎI ỐNG MẬT CHỦ I. PHÂN LOẠI - NGUYÊN NHÂN - CƠ CHẾ TẠO SỎI Có 2 loại sỏi sỏi cholesterol gặp phần lớn ở các nước phương Tây và sỏi sắt tố gặp nhiều ở các nước phương Đông trong đó có Việt Nam. Bài này chỉ đề cập chủ yếu đến sỏi sắc tố. Cơ chế tạo sỏi chủ yếu liên quan đến tình trạng nhiễm trùng đường mật và ứ đọng dịch mật Nhiễm trùng ĐM Ứ đọng mật PH mật ị B Glucuronidase ị Bilirubine KH Bilirubin TD Bilirubinnate Calcium sỏi vụn sỏi bùn sỏi viên II. YẾU TỐ NGUY CƠ - Tuổi độ tuổi có liên quan đến tần suất mắc bệnh. Thường gặp ở độ tuổi 40 - 60. tuổi càng cao nguy cơ mắc bệnh càng nhiều. - Giới nam nữ . Phụ nữ có thai đặc biệt là đa thai hoặc có sử dụng thuốc tránh thai có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. - Đời sống kinh tế thấp ăn uống thiếu đạm. - Vệ sinh kém - Một số bệnh là yếu tố nguy cơ nhiễm trùng đường mật thiếu máu xơ gan bệnh nhân có phẩu thuật cắt đoạn hồi tràng. III. DIỄN TIẾN TỰ NHIÊN Sỏi có thể được hình thành ở ống mật chủ cũng có thể được hình thành ở đường mật trong gan rồi rơi xuống ống mật chủ sỏi ống mật chủ. Khi mới hình thành sỏi có kích thước nhỏ nên có thể đi qua được cơ vòng Oddi xuống tá trành và đi ra hậu môn. Khi sỏi có kích thước lớn hơn nằm kẹt ở đoạn cuối ống mật chủ sẽ gây tắc nghẽn cấp tính đường mật. Sỏi kẹt ở kênh chung mật tụy sẽ gây viêm tụy cấp. Giai đoạn này ít có sự tắt nghẽn mật hoàn toàn và thường kèm theo phù nề và co thắt cơ vòng Oddi. Mức độ tắc nghẽn luôn thay đổi. Triệu chứng lâm sàng nổi bật gồm hội chứng tắc nghẽn đường mật ngoài gan và hội chứng nhiễm trùng tam chứng Charcot . Nếu sỏi có thể đi qua được tá tràng hiện tượng phù nề co thắt cơ vòng Oddi và tắc nghẽn đường mật sẽ biến mất. Giai đoạn này có thể diễn tiến đến mức độ nặng hơn. Đó là viêm mủ đường mật. Bệnh nhân vẫn có tam chứng Charcot nhưng nặng hơn có thể sốt cao đau nhiều hơn. Chú ý giai đoạn này có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết và shock nhiễm trùng. Bệnh nhân bị shock nhiễm trùng có biểu hiện rối loạn tri giác và tụt huyến áp tỷ lệ tử vong rất cao. Viêm mủ .
