Trong chuyến công tác về Đồng Văn đầu năm 2011 chúng tôi đã được ông Mã Văn Phứ cung cấp nhiều tư liệu và giới thiệu, hướng dẫn đi gặp khá nhiều nhân vật từng tham gia trừ phỉ giai đoạn 1959-1960. Ông Phứ, ở Phố Bảng, SN 1947, là con trai ông Mã Chính Minh, gọi “Nho tướng” Mã Học Văn bằng ông nội. | Huyền thoại trên cao nguyên đá BẠT NÚI NGĂN PHỈ Trong chuyến công tác về Đồng Văn đầu năm 2011 chúng tôi đã được ông Mã Văn Phứ cung cấp nhiều tư liệu và giới thiệu hướng dẫn đi gặp khá nhiều nhân vật từng tham gia trừ phỉ giai đoạn 1959-1960. Ông Phứ ở Phố Bảng SN 1947 là con trai ông Mã Chính Minh gọi Nho tướng Mã Học Văn bằng ông nội. Sau Cách mạng Tháng Tám 1945 Vương Chí Sình rời Phố Bảng dọn về sống trong dinh Sà Phìn. Trên danh nghĩa gia đình họ Vương vẫn nắm quyền lãnh đạo toàn miền Đồng Văn nhưng quyền lực thực tế thì đã bị thu hẹp đi nhiều. Yên bình một thời gian sau năm 1949 Cao nguyên đá lại nổi cơn ba đào. Bên kia biên giới Giải phóng quân Trung Quốc đã đánh bại tập đoàn quân phiệt Tưởng Giới Thạch. Một bộ phận quân Quốc dân đảng theo Tưởng bỏ chạy ra đảo Đài Loan. Vùng Vân Nam Quý Châu nhiều tướng lĩnh quân phiệt Quốc dân đảng không quy thuận Đảng Cộng Sản Trung Quốc đã dựa lưng vào núi rừng hiểm trở của các miền biên giới giáp với Việt Nam Lào Myanmar thu thập tàn quân đánh trả các đợt truy quét của Giải phóng quân Trung Quốc mong tìm đất cát cứ giang sơn nhất khoảnh. Hầu hết các đơn vị quân đội lớn của Tưởng thuộc Quân đoàn Vân Nam gồm các sư đoàn 93 28 và 26 do các tướng Lý Mật Lý Văn Huấn Mã Thắng Quốc Lý Thời Văn chỉ huy đều chọn cát cứ làm giải pháp. Tàn quân thu thập đông tới người. Sau nhiều chiến dịch truy quét quy mô đến cuối năm 1950 đám quân cát cứ này đều bị Giải phóng quân Trung Quốc đánh bại đa phần bị đẩy bật sang bên kia sông Saluen trốn vào vùng rừng rậm núi cao của vùng Mong Hxat của Burma nay là Myanmar . Các toán bại binh mất chủ nhỏ lẻ tản ra khắp nơi trong đó có nhiều kẻ mưu đồ tiến chiếm Cao nguyên đá Đồng Văn lập căn cứ. Cho đến trước kỳ bầu cử HĐND năm 1959 tuy các địa phương ở Đồng Văn đều đã có chính quyền dân cử nhưng các vị trí lãnh đạo chủ chốt vẫn nằm trong tay những người xuất thân quý tộc lớp trên quyền lực hành chính vẫn gắn chặt với quyền lợi của dòng tộc gia tộc. Lợi dụng tình hình này các nhóm tàn quân .
