Tham khảo bài viết 'thành-cát-tư hãn và vai trò của ông trong đế quốc mông cổ_4', tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả | Thành-cát-tư Hãn và vai trò của ông trong đế quốc Mông Cổ 6. Đế quốc Mông Cổ ba Hãn quốc ở phương Tây Sau khi Thành-cát-tư Hãn mất quân Mông Cổ lại kéo nhau sang hướng tây chiếm đóng các nước mà ông đã đánh bại trong bảy năm viễn chinh trước kia 1218-1225 . Rồi các con ông các cháu ông mở mang thêm bờ cõi để tạo ra một đế quốc rộng lớn chưa từng có. Đế quốc đó gồm ba hãn quốc ở phương tây và một đại hãn quốc ở phương đông. Hãn quốc Sát Hợp Đài ở Trung Á năm 1230 quân Mông Cổ đi về hướng tây-nam sang nước Kyrghizistan rồi nước Tadjikistan. Hai nước này họp lại thành một nước gọi là Sát Hợp Đài vua là II B Sát Hợp Đài con thứ hai của I Thành-cát-tư Hãn. Hậu duệ của Sát Hợp Đài không mở rộng thêm lãnh thổ. Năm 1370 vua vùng Transoxiane là Thiếp Mộc Nhi Tamerlan còn gọi là Timur Lang 1336-1405 cũng tự nhận là dòng dõi Thành-cát-tư Hãn đánh diệt hãn quốc Sát Hợp Đài. Hãn quốc này tồn tại được 140 năm. Hãn quốc Y Nhi ở Tây-Nam-Á năm 1231 quân Mông Cổ tiến sang chiếm miền nam nước Ba Tư Iran rồi vòng lên phía bắc chiếm tỉnh Tabriz ở miền nay là Azerbaidjan . Hai miền này họp lại thành một nước gọi là Y Nhi vua là III D4 Húc Liệt Ngột cháu nội thứ tư ngành út của I Thành-cát-tư Hãn. Năm 1236 Húc Liệt Ngột đánh thành Bagdad rồi năm 1238 đánh chiếm hết nước Irak. Năm 1239 Húc Liệt Ngột mang quân đi đánh hai xứ Syrie và Palestine lúc đó đang là thuộc quốc của Thổ Nhĩ Kỳ bị thua quân Thổ ở bờ biển Địa Trung Hải. Năm 1344 Thiếp Mộc Nhi đánh diệt hãn quốc Y Nhi. Hãn quốc này tồn tại được 113 năm. Hãn quốc Khâm Sát ở Đông-Âu II A Thuật Xích là con trưởng của I Thành-cát-tư Hãn được hưởng nước Kazakhstan. Ông này trao quyền cho con cả là III A1 Batu. Năm 1236 Batu dẫn quân sang châu Âu có lão tướng Sudebei đi cùng. Viên tướng này đã cầm quân sang những xứ Slaves trong cuộc viễn chinh hồi Thành-cát-tư Hãn còn sống. Quân Mông Cổ vượt dãy Oural vào châu Âu qua sông Volga sau năm ngày chiến trận đại phá quân Nga ở thành Riazan nằm ở hướng đông-nam thành Moscou giết hết dân trong .
