Có thể nói, Cảnh thu là một trong những hình ảnh thiên nhiên nổi bật của bức tranh bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông trong thơ trung đại Việt Nam. Thiên nhiên mùa thu vừa là nguồn cảm hứng, vừa là nơi gửi gắm tâm tư, tình cảm của thi nhân, theo lẽ “tức cảnh sinh tình”, “tả cảnh ngụ tình”. | Cảnh thu trong thơ Trung đại Việt Nam Có thể nói Cảnh thu là một trong những hình ảnh thiên nhiên nổi bật của bức tranh bốn mùa Xuân Hạ Thu Đông trong thơ trung đại Việt Nam. Thiên nhiên mùa thu vừa là nguồn cảm hứng vừa là nơi gửi gắm tâm tư tình cảm của thi nhân theo lẽ tức cảnh sinh tình tả cảnh ngụ tình . Cảnh thu trong thơ trung đại có khi được miêu tả qua một số câu thơ trong bài tứ tuyệt bát cú Đường luật. hoặc ở rải rác trong truyện thơ Nôm nhưng cũng có khi cả bài thơ hướng về một đề tài vịnh thu tả cảnh mùa thu hoàn chỉnh. Nói về đề tài vịnh thu trong thơ trung đại Việt Nam cũng có nghĩa là tìm hiểu quá trình phát triển của nó qua nhiều thế kỷ nhất là từ Nguyễn Trãi Nguyễn Bỉnh Khiêm đến Nguyễn Du và đặc biệt là Nguyễn Khuyến. Bởi vì ban đầu các nhà thơ ViệtNam vịnh thu cũng giống như tả cảnh mùa xuân mùa hạ mùa đông- thường thiên về sử dụng những hình ảnh có sẵn trong nguồn thơ Đường Trung Quốc và mang tính ước lệ tượng trưng. Nhưng qua một thời gian dài đề tài này đã đạt đến độ chín vừa dễ hiểu trong sáng vừa gần gũi với thực tế thiên nhiên mùa thu Việt Nam. 1. Đề tài vịnh thu trong thơ trung đại Việt Nam trước thế kỷ XIX Trong mối quan hệ ảnh hưởng của văn học trung đại Trung Quốc đối với văn học trung đại nước ta thì thơ vịnh thu ViệtNam cũng có sự ảnh hưởng và học hỏi thơ Đường - một trong những đỉnh cao của thơ ca nhân loại - cũng là điều tất nhiên. Cảnh thu có trong thơ Trung Quốc được thể hiện qua hình ảnh lá đỏ rừng phong tuyết đưa hơi lạnh chày đập vải cây ngô đồng. đã du nhập vào thơ thu Việt Nam ở cả chữ Hán và chữ Nôm. Bắt nguồn cảm hứng từ một đêm thu đất nước trong bài Thu dạ dữ Hoàng giang Nguyễn Nhược thuỷ đồng phú Đêm thu cùng ngâm với Hoàng giang Nguyễn Nhược-thuỷ Nguyễn Trãi viết Hồng diệp đôi đình trúc ủng môn Mãn giai minh nguyệt quá hoàng hôn. Cửu tiêu thanh lộ tam canh thấp Tứ bích hàn cùng triệt dạ huyên. Thiên lại ngữ thu kinh thảo mộc Ngọc thằng đê Hán chuyển càn khôn. Lá đỏ chồng ở sân trúc ôm lấy cửa Đầy thềm trăng sáng quá .
