Sau ngày Kinh đô thành Huế thất thủ (1885), vua Hàm Nghi xuất bôn, Kinh thành Huế giặc Pháp canh giữ, ngai vàng bỏ trống. Cái ngai bỏ trống ấy trở thành một cuộc tranh chấp giữa hai ông đại thần có thế lực nhất là Nguyễn Hữu Độ và Phan Đình Bình. | Truyện cổ cố đô - Truyện 01 Ai đưa Thành Thái lên ngôi Sau ngày Kinh đô thành Huế thất thủ 1885 vua Hàm Nghi xuất bôn Kinh thành Huế giặc Pháp canh giữ ngai vàng bỏ trống. Cái ngai bỏ trống ấy trở thành một cuộc tranh chấp giữa hai ông đại thần có thế lực nhất là Nguyễn Hữu Độ và Phan Đình Bình. Ông Độ là nhạc gia của Ưng Kỵ con nuôi vua Tự Đức và ông Bình là ông ngoại của Bửu Lân con vua Dục Đức . Người thì muốn chàng rể của mình làm vua kẻ thì muốn cháu ngoại của mình được ngồi trên ngai vàng. Cuộc tranh chấp đó cuối cùng Độ đã thành công. Ưng Kỵ lên ngôi với niên hiệu là Đồng Khánh. Hậu quả của sự việc ấy đã đưa đến cái chết bi thảm của Phan Đình Bình dưới triều Đồng Khánh. Không ngờ ngồi trên ngai vàng làm tay sai cho Pháp được ba năm thì Đồng Khánh ngọa bệnh chết. Nam triều và thực dân Pháp lại loay hoay tìm người kế vị. Một cuộc vận động được chọn làm vua diễn ra ráo riết. Trong một ngôi nhà nhỏ trong Thành nội có một cặp uyên ương đang thì thầm đem chuyện tâm tình xen vào quốc sự Chàng là một thanh niên Nam Bộ nàng là một Công nữ đài các. Muốn làm xiêu lòng người yêu thỉnh thoảng cô Công nữ lại tô điểm cho những lời thỏ thẻ một cái thở dài buồn bã hay sau những nụ cười khuynh quốc bằng nét mặt ủ ê buồn chán. Vẻ kiều mỵ của người ngọc lúc vui hớn hở lúc buồn tái tê đã khích động đến tận đáy lòng chàng chàng bị sắc đẹp thôi miên nên đã ngoan ngoãn theo mệnh lệnh hồng nhan. Nàng Công nữ trình bày hết mọi khúc nôi và liếc mắt đưa tình - Em cậy yên đó nghe Chàng gật đầu xúc động - Được em cứ tin ở moa đi Nàng Và chàng - Nàng là bà Công nữ Thiện Niệm con Thoại Thai Vương em vua Dục Đức cô ruột của Bửu Lâm. - Chàng là Diệp Văn Cương bí thư của lãnh sự Pháp Reina. Thế rồi một toà lãnh sự đi qua Nam triều ra vẻ một phái viên của Bảo hộ Diệp Văn Cương hỏi các quan Nam triều về chuyện lựa người kế vị thay vua Đồng Khánh. Và chẳng để các quan Nam trả lời Diệp Văn Cương thản nhiên nói - Không hiểu ý kiến các cụ lớn thế nào còn quan lãnh sự hình như Ngài đã định chọn con
