Sự phóng túng vừa là đòi hỏi, vừa là động lực làm cho Hát nói Nguyễn Công Trứ đa dạng, độc đáo, thành công. Dĩ nhiên, về mặt nào đó mà xét, Nguyễn Công Trứ vẫn không dấu được dáng dấp của một nhà Nho, không đến độ phải công khai chống lại quan niệm văn học Nho giáo. | Nguyễn Công Trứ -Ông hoàng hát nói Sự phóng túng vừa là đòi hỏi vừa là động lực làm cho Hát nói Nguyễn Công Trứ đa dạng độc đáo thành công. Dĩ nhiên về mặt nào đó mà xét Nguyễn Công Trứ vẫn không dấu được dáng dấp của một nhà Nho không đến độ phải công khai chống lại quan niệm văn học Nho giáo. Nhưng mặt khác sự trang trọng linh thiêng của đạo đức thánh hiền xem ra cũng chẳng còn mấy hấp dẫn nữa nên nếu có nhắc tới thì cũng chỉ là phát ngôn tiện thể phải đạo nơi cửa miệng. Vì vậy qua hát nói cái nhìn nghệ thuật mới được thể hiện một cách chủ quan hơn đối với cuộc sống. Và từ Hát nói mới được bộc lộ ra ý nghĩa nhân sinh của con người. Hát nói trở nên đa diện hơn khi ở thể loại này cảm hứng của Nguyễn Công Trứ không những là tỏ lòng mà đấy như là cả thế giới tấm lòng. Tấm lòng ở đây là biểu hiện tâm lý thực sự chứ không đơn thuần là một hiện tượng nghĩa lý. Hơn nữa tấm lòng ở đây như có sự biến đổi phát triển đa cực. Nó cũng không hẳn giống với các Phật thoại là nơi con người bị đồng nhất vào tấm lòng và xảy ra những cuộc khảo nghiệm tấm lòng trước khi giác ngộ. Nó cũng không hẳn là quá trình của nàng Kiều phải sống cuộc sống khác không phải của mình theo một quá trình tha hoa như cách nói bây giờ Chút lòng trinh bạch từ sau xin chừa . Mà nó là một sự phân thân của những mảnh vỡ cá thể tự do phân hợp theo triết lý nhân sinh quý thích chí . Đây cũng là thực tiễn đầy biến động của lịch sử xã hội của thời buổi đó. Nó làm cho mỗi con người trong một khoảng thời gian ngắn có thể sống nhiều cuộc đời đóng nhiều vai diễn trong sân khấu đời. Cũng cần lưu ý đến triết lý hành lạc ở Nguyễn Công Trứ. Nó vừa là kết quả của một nhận thức sống nhưng đồng thời nó cũng phản ánh bản tánh nghệ sĩ nói đúng hơn là một thiên phú âm nhạc. Nguyễn Công Trứ không những là kẻ nổi tiếng văn chương có tài thi phú mà cũng rất giỏi đờn ca 12 . Ban đầu ông chỉ đặt lời cho các đào nương hát nhưng chính môi trường hành lạc như càng kích thích cho sáng tạo Hát nói đối với Nguyễn Công Trứ. Ông có khả .
