Với đặc trưng và ưu thế của mình, truyện ngắn đã trở thành thể loại chủ lực của văn học cho thiếu nhi hơn hai mươi năm qua. Là một thành tố có tính lịch sử - xã hội, mảng sáng tác này mang đậm dấu ấn của bước ngoặt chuyển mình với nỗ lực tái hiện diện mạo đời sống của trẻ thơ thời đại mới. | Nhân vật trẻ em trong truyện ngắn cho thiếu nhi thời đổi mới Với đặc trưng và ưu thế của mình truyện ngắn đã trở thành thể loại chủ lực của văn học cho thiếu nhi hơn hai mươi năm qua. Là một thành tố có tính lịch sử - xã hội mảng sáng tác này mang đậm dấu ấn của bước ngoặt chuyển mình với nỗ lực tái hiện diện mạo đời sống của trẻ thơ thời đại mới. Dĩ nhiên nhân vật - linh hồn của tác phẩm -cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Lấy nhân vật trẻ em như một tiêu điểm để nhận diện những cách tân của văn học thiếu nhi là con đường thuận chiều của người nghiên cứu. Xét ở góc độ lí luận nhân vật là xương sống trong kết cấu tự sự. Xét ở thực tiễn sáng tạo văn học thiếu nhi sau 1986 nhân vật cũng là nơi các nhà văn thể hiện tập trung nhất quan điểm nghệ thuật mới mẻ về con người cuộc đời lẫn văn học. Trong khuôn khổ bài viết chúng tôi chỉ chú trọng xem xét sự chuyển biến về mặt thi pháp xây dựng một số kiểu dạng nhân vật trẻ em - trung tâm của sáng tác cho thiếu nhi mọi thời đại. 1. Nhân vật với những mảnh vỡ tính cách Văn học thiếu nhi sau 1986 không tiếp cận hiện thực dưới ánh sáng của tư duy sử thi huyền thoại. Sự điều phối văn chương theo quy luật đời thường đã làm rạn nứt những dạng thức nhân vật quen thuộc của văn học cách mạng. Giờ đây nhân vật văn học không giản đơn là những chỉnh thể nhất phiến thuần nhất về tính cách. Nhiều con người trong một con người sự kết hợp giữa rắn rết lẫn rồng phượng trong một nhân cách là hướng sáng tạo của văn học đương đại trong nỗ lực đưa đời vào văn. Nói cách khác tính không thuần khiết của văn học thiếu nhi hôm nay đã tạo nên dạng thức nhân vật đa diện - nhân vật với sự dán ghép những mảnh vỡ tính cách. Tí bụi trong tác phẩm cùng tên của Quế Hương là một nhân vật như thế. Tí bụi - sư tổ ăn cắp vặt . Tí bụi - sinh vật khốn cùng . Ân tượng về một thằng bé loắt choắt bẩn thỉu ranh ma theo người đọc một chặng đường khá dài nhưng chỉ đến khi chạm phải túp lều rách nát mùa hè mát nhưng mùa đông lạnh lùng để tận mắt nhìn thấy Tí bụi chăm sóc .
