Về văn chương, trước hết, Nguyễn Trãi là con cháu nhà Trần, trên phương diện văn hoá tư tưởng và văn học, ông đã chịu ảnh hưởng có thể nói là sâu đậm nơi ông ngoại, nơi cha, lại kế thừa được những thành tựu rực rỡ của mấy trăm năm văn học Lý - Trần. | DANH NHÂN NGUYỄN TRÃI - SỰ HỘI TỤ NHỮNG TINH HOA CỦA VĂN HÓA THĂNG LONG THỜI LÝ TRẦN Về văn chương trước hết Nguyễn Trãi là con cháu nhà Trần trên phương diện văn hoá tư tưởng và văn học ông đã chịu ảnh hưởng có thể nói là sâu đậm nơi ông ngoại nơi cha lại kế thừa được những thành tựu rực rỡ của mấy trăm năm văn học Lý - Trần. Ở văn chính luận thời Lý - Trần loại văn chính luận nhất là thể văn bang giao thư tín nhằm đấu tranh ngoại giao với phương Bắc trong cuộc đấu trí gay go và căng thẳng ta đã có thành tựu đáng kể chẳng hạn những bức thư của các vua nhà Trần gởi cho nhà Nguyên Mông. Vì thế mà trong phong cách văn chính luận của ông mềm mại mà sắc nhọn nhẹ nhàng mà đanh thép lập luận chặt chẽ lời lẽ hùng hồn lịch sự nhún nhường mà có khí thế áp đảo đối phương tư thế đứng ở tầm cao trên kẻ thù. Nhưng không chỉ kế thừa mà văn chính luận của ông còn vượt lên trên đánh dấu một bước tiến mới vững vàng và sáng tạo. Chẳng hạn ở những bức thư trong Quân trung từ mệnh đó là sự nhất quán có tính hệ thống trong tư tưởng trong kết cấu lô gíc trong cách biện luận trực tiếp với đối phương là sự vận dụng thành công và tuyệt vời binh pháp biết người biết ta trăm trận trăm thắng nên tùy từng đối tượng nhận thư mà ông có cách nói riêng viết riêng. Tất cả đều xuất phát từ tư tưởng nhân nghĩa. Ở Bình Ngô đại cáo lại là một bước phát triển mới trong sáng tạo hình tượng và trong trình độ tổng kết lịch sử dù trước đó ta đã có Chiếu dời đô của Lý Thái Tổ có Phạt Tống lộ bố văn của Lý Thường Kiệt và Dụ chư tỳ tướng hịch văn của Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn. Cái mới ở đây là Nguyễn Trãi đã tổng kết sự vận động phát triển đi lên của lịch sử nước nhà. Bài văn không dài nhưng những diễn biến lịch sử phức tạp trong 21 năm của đất nước bị ngoại bang thôn tính và cai trị được ông đúc kết đầy đủ tài tình rất thuyết phục mà người đời sau khen là Thiên cổ hùng văn lời của Vũ Khâm Lân nửa đầu thế kỷ XVIII trong sách Đại Việt sử loại tiệp lục . Đặc biệt sự tổng kết này còn cao hơn ở chỗ đạt đến
