Tham khảo bài viết 'tạ văn phụng và cuộc khởi binh chống nguyễn (1861-1865)_1', tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả | Tạ Văn Phụng và cuộc khởi binh chống Nguyễn 1861-1865 Tạ Văn Phụng - 1865 còn có các tên là Bảo Phụng Lê Duy Phụng Lê Duy Minh. Ông là người Việt thân Pháp và là thủ lĩnh cuộc nổi dậy sử cũ thường gọi là giặc biển ở Bắc Kỳ Việt Nam khởi từ cuối năm 1861 đến cuối năm 1865 thì kết thúc. Theo sử gia Phạm Văn Sơn thì lúc bấy giờ Tạ Văn Phụng và cuộc nổi dậy của ông là đáng kể hơn cả. Nó đã khiến triều Tự Đức phải dốc toàn lực để đàn áp bằng binh hùng tướng mạnh. Tính ra từ năm 1861 đến 1865 Tạ Văn Phụng đã làm cho vua quan nhà Nguyễn hao tổn tinh thần và tổn hại biết bao sinh mạng cùng tiền tài mới bắt sống được ông. Còn sử gia Trần Trọng Kim thì cho rằng chính Tạ Văn Phụng là một trong số nguyên nhân đã góp phần làm cho nhà vua phải vội vã sai Phan Thanh Giản và Lâm Duy Hiệp vào Gia Định giảng hòa với thực dân Pháp 1 . Tạ Văn Phụng sinh tại huyện Thọ Xương thuộc Hà Nội trong một gia đình theo Thiên Chúa giáo. Trước đây ông được một giáo sĩ đưa đi nuôi dạy ở nước ngoài sau lại theo đoàn quân viễn chinh Pháp về đánh Quảng Nam 2 . Đến tháng chạp năm Quý Dậu 1861 thì ông ra Bắc Kỳ tự xưng mình là Lê Duy Minh thuộc dòng dõi nhà Lê mạo nhận là hậu duệ vua Lê Trang Tông để làm cuộc lật đổ nhà Nguyễn. Sách Quốc triều sử toát yếu chép Tháng 12 năm Quý Dậu tỉnh Quảng Yên nổi giặc biển. Cố đạo Trường làm chủ mưu giặc tôn Tạ Văn Phụng làm Minh chúa Văn Phụng mạo xưng con cháu nhà Lê tên là Lê Duy Minh bọn tên Ước tên Độ làm tướng giặc sau hiệp với các thổ phỉ tỉnh Hải Dương Bắc Ninh Sơn Tây Thái Nguyên Tuyên Quang Thanh Hóa Nghệ An lại thông với giặc Cổ phỉ Tàu. Chúng nó tụ hội ở các phần biển châu Tiên Yên phủ Hải Ninh .mà giặc ấy ngày càng nhiều. tr. 397 . Theo sử liệu thì chỉ trong thời gian ngắn Tạ Văn Phụng đã chiêu mộ được một đạo quân đông đảo mà đa phần là những người dân đói khổ lưu vong cùng nổi dậy tại đất Quảng Yên rồi kéo nhau đi đánh phá các nơi. Lo ngại tháng giêng năm Nhâm Tuất 1862 vua Tự Đức sai Tổng đốc Định An Nguyễn Đình Tân sung chức Hải Yên Kinh lược Đại .
