Từ sử học nghệ thuật(1), chúng ta chuyển sang địa lý của thế giới Gogol. Nó khá rộng, bao trùm miền Ukraina quê hương của nhà văn, nước Nga kinh thành và tỉnh lẻ và cả ngoại bang Âu châu - Ba Lan (truyện Taras Bulba), Pháp và Ý (truyệnRoma). | Cái dân tộc và cái nhân loại trong vũ trụ của Gogol Từ sử học nghệ thuật 1 chúng ta chuyển sang địa lý của thế giới Gogol. Nó khá rộng bao trùm miền Ukraina quê hương của nhà văn nước Nga kinh thành và tỉnh lẻ và cả ngoại bang Âu châu - Ba Lan truyện Taras Bulba Pháp và Ý truyệnRo a . Trừ một vài ngoại lệ ta sẽ tự giới hạn trong biên cương nước Nga thời Gogol. Ở nước Nga ấy Gogol - nghệ sĩ rõ ràng yêu mến đến say đắm quê hương xứ sở của mình trong vũ trụ nghệ thuật của ông nó hiện ra chói sáng sắc màu vừa lâu đời vừa trẻ trung với những con người đầy sức sống và yêu cuộc sống khát khao tự do và hạnh phúc và đấu tranh giành lấy tự do hạnh phúc. Giới nghiên cứu thường gọi những truyện ngắn truyện vừa hợp thành sáchChiều hôm trong xóm gần Dikanka là những sáng tác lãng mạn chủ nghĩa khu biệt chúng khỏi những tác phẩm hiện thực chủ nghĩa sau này của Gogol. Giới thuyết ấy thực ra không chuẩn xác lắm bởi vì trong những truyện vừa truyện ngắn rất giàu chất thơ sáng tạo này không có cái cốt lõi cái cảm hứng chủ đạo của chủ nghĩa lãng mạn - sự đối lập giữa ước mơ và thực tại sự phân cực đối nghịch giữa thế giới nội tâm và thế giới bên ngoài. Trong những truyện điển hình nhất và được biết đến nhiều nhất Hội chợ ở Sorochintsy Đêm tháng Năm Đêm Giáng sinh Lá sớ bị mất Ivan Fedorovich Sponka với bà dì của ông các nhân vật không mơ tưởng đến thế giới nào khác cái thế giới mà họ đương sống và trong thế giới ấy những gì họ ao ước họ cuối cùng đều đạt được. Thế giới ấy là một thứ vườn địa đàng mà ở đấy con người sống hòa hợp với thiên nhiên mỹ lệ và hùng vĩ vừa lòng với môi trường xã hội và toại nguyện với số phận của mình vì thế không muốn ra khỏi nó không đổi nó lấy một cái gì khác. Trong sự mô tả của Gogol đó là một vương quốc tự túc tự đủ song thái độ của người mô tả đối với cái được mô tả ra sao Thông thường trong văn chương thời mới mỗi khi nói đến đời sống nơi làng quê tỉnh huyện trong ý thức và tiềm thức của người viết cũng như người đọc hiện sẵn cặp đối lập nền móng làng .
