Ở lại chỉ huy một nửa đạo quân, Taras Bulba phát biểu những lời chí lí về tình bạn chiến đấu, tình anh em tinh thần gắn bó keo sơn những binh sĩ xả thân vì một sự nghiệp, một lí tưởng, nhưng trong khi ấy thì một trong hai người con trai của chính Taras – Andri đã từ bỏ cái sự nghiệp và lí tưởng của cha và anh và trăm ngàn đồng đội của mình để đi theo một lí tưởng khác, một sự nghiệp khác. . | Cái đương thời và cái lịch sử trong sáng tác của Gogol Ở lại chỉ huy một nửa đạo quân Taras Bulba phát biểu những lời chí lí về tình bạn chiến đấu tình anh em tinh thần gắn bó keo sơn những binh sĩ xả thân vì một sự nghiệp một lí tưởng nhưng trong khi ấy thì một trong hai người con trai của chính Taras - Andri đã từ bỏ cái sự nghiệp và lí tưởng của cha và anh và trăm ngàn đồng đội của mình để đi theo một lí tưởng khác một sự nghiệp khác. Trạng thái sử thi của nhân thế bị phá vỡ một cách tệ hại và hành vi của Taras tự tay mình xử tử người con trai phản bội cũng không sửa đổi được tình huống. Kẻ giết con - tác giả nhận định về người anh hùng chỉ ra tính tàn nhẫn vô nghĩa của hành động ấy. Tính tàn nhẫn vô nghĩa - mặt trái của chủ nghĩa anh hùng cổ sơ không thể dung hợp với đạo lí của loài người văn minh và đạo lí của mọi tôn giáo chân chính - bộc lộ đặc biệt rõ nét trong những hành động của Taras cùng đồng đội trả thù cho cái chết của Ostap. Tarascùng đoàn quân của mình vùng vẫy khắp đất Ba Lan đốt cháy mười tám thị trấn gần bốn mươi nhà thờ Công giáo và đã tiến đến sát Krakov . . Lão đã giết chết nhiều vị quý tộc phá tan tành nhiều lâu đài nguy nga tráng lệ. Quân kôdắc đâm thủng các thùng rượu pha mật ong và rượu lâu năm được các lãnh chúa gìn giữ từ bao đời trong các tầng hầm dùng gươm giáo chặt nát hoặc đốt cháy gấm vóc lụa là áo quần sang trọng và mọi đồ quý giá. Đừng tha gì hết -Taras nhắc đi nhắc lại. Và quân kôdắc phá sạch giết sạch không nể cả những quý bà lông mày đen nhánh và những thiếu nữ ngực trắng nõn mặt mày tươi sáng. Họ có chạy vào thánh đường cũng không thoát chết Taras đốt họ cháy trụi cùng với các thánh đường. Từ trong ngọn lửa ngùn ngụt bốc lên bầu trời biết bao bàn tay trắng nõn giơ cao những tiếng kêu la thảm thiết làm đất mẹ với mọi cành cây ngọn cỏ nơi thảo nguyên cũng phải động lòng. Nhưng trái tim sắt đá của người kôdắc chẳng hề lay chuyển họ lấy mũi lao thọc vào bụng trẻ và quăng chúng vào ngọn lửa. Giặc Ba Lan thấy không ta làm lễ cầu hồn
