2. Con người - tự nhiên và khát vọng đồng hoá Ở cấp độ này, quan hệ giữa con người miền núi với môi trường sống không chỉ là sự gắn bó, giao cảm thông thường mà thể hiện một sự hoà hợp tuyệt đối. | Quan hệ con người -tự nhiên trong văn xuôi miền núi 2. Con người - tự nhiên và khát vọng đồng hoá Ở cấp độ này quan hệ giữa con người miền núi với môi trường sống không chỉ là sự gắn bó giao cảm thông thường mà thể hiện một sự hoà hợp tuyệt đối. Ở cả hai bình diện ý thức và tình cảm con người thực sự tự coi mình là một bộ phận của tự nhiên và tìm thấy trong tự nhiên sự tồn tại đích thực của mình. Một sản phẩm đặc biệt của sự hoà hợp cao độ ấy là kiểu con người được thiên nhiên hoá . Loại nhân vật này ít nhiều có tính chất dị thường thiên về bản năng có dấu hiệu từ lão Khúng trong Phiên chợ Giát của Nguyễn Minh Châu và rõ nét hơn ở ông Chúp trong Cô gái xà niêng của Vũ Hạnh Pao Sử trongTrăng non và Châu Quán Lồ trong Vùng biên ải của Ma Văn Kháng. Ông Chúp có bản năng bén nhạy của loài cầm thú đến mức nghe được cả đất trời biến chuyển qua lớp da lông khắp trên thân thể mình và nghe được mùi da của rắn tiếng động của rắn từ xa . Châu Quán Lồ lại nhận ra được ngay mùi con thú lẫn với mùi tanh ngái của nấm độc và rêu mốc mắt tinh hơn cú nhịn ăn mà vác được con hổ gần hai tạ đi xuyên núi mũi liên hồi đánh hơi . Thầy cúng Pao Sử tuy bản năng rừng rú mờ nhạt hơn nhưng cũng nhiều lúc như giao hoà tan biến với thiên nhiên cây cỏ chẳng quan tâm tới những việc đời khác . Ngay một chủ tịch xã như ông Roạn trong Mũi tên ám khói của Ma Trường Nguyên cũng có biểu hiện của thiên nhiên hoá yêu rừng đến mức muốn ôm hôn từng gốc cây chiếc lá và quên cả thân mình để hoà vào sự sống của thiên nhiên. Phần lớn những con người mang cảm hứng hoá thân vào chốn thâm nghiêm đầy mộng mị của rừng già Rừng già - Trung Trung Đỉnh này là những người sống trong sạch không vụ lợi ít nhiều thoát tục và lấy thiên nhiên làm ý nghĩa cuộc sống. Trong các tác phẩm kể trên Cô gái xà niêng của Vũ Hạnh là tiểu thuyết thể hiện sâu đậm tư tưởng thoát li lánh đời và khát vọng đồng hoá với tự nhiên cao độ. Trong bối cảnh tiểu thuyết là những năm Sài Gòn ở chế độ cũ con người không chấp nhận xã hội thực dân tàn .
