Các nhà khoa học trong khi tiến hành phân loại truyền thuyết thường ít đề cập đến loại truyền thuyết về thần tự nhiên, bởi họ quan niệm các câu chuyện kể về những vị thần này thuộc thể loại thần thoại. | Truyền thuyết dân gian xứ Bắc về các thần tự nhiên Các nhà khoa học trong khi tiến hành phân loại truyền thuyết thường ít đề cập đến loại truyền thuyết về thần tự nhiên bởi họ quan niệm các câu chuyện kể về những vị thần này thuộc thể loại thần thoại. Tuy nhiên xét dưới tiêu chí của thể loại truyền thuyết chúng tôi nhận thấy có một mảng truyền thuyết xứ Bắc về thần tự nhiên khá phổ biến và được biểu hiện dưới các dạng thái khác nhau. Đó là truyền thuyết về những nhân vật nguyên dạng là thần tự nhiên và truyền thuyết về các nhân vật thần tự nhiên đã được lịch sử hoá. Các truyền thuyết này bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ thần linh mà cơ sở ban đầu là sùng bái tự nhiên đó là tín ngưỡng thờ thần Nước thần Đá thần Núi thần Cây thờ Tứ Pháp Mây Mưa Sấm Chớp - những hiện tượng tự nhiên có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của cư dân nông nghiệp lúa nước. Gắn liền với các tín ngưỡng thờ thần tự nhiên này là các truyền thuyết di tích phong tục thờ cúng và lễ hội được lưu truyền từ xa xưa. Trong bài viết này chúng tôi trình bày truyền thuyết về thần Nước thần Núi thần Đá và tín ngưỡng dân gian có liên quan đến các vị thần. Còn truyền thuyết về thần Cây và Tứ Pháp với dung lượng khá lớn xứng đáng được trình bày trong bài viết khác. 1. Truyền thuyết về thần Nước Thủy thần Trong số các tín ngưỡng thờ thần ở xứ Bắc nổi bật nhất là tục thờ thần Nước còn gọi là tục thờ Thuỷ thần. Nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Huyên trong chuyên luận Bản đồ phân bố các vị thành hoàng của tỉnh Bắc Ninh1 đã thống kê được 25 vị Thuỷ thần và phân bố như sau huyện Gia Bình 11 vị huyện Từ Sơn có 3 vị huyện Thuận Thành có 3 vị phủ Gia Lâm có 2 vị huyện Yên Phong có 3 vị huyện Tiên Du có 1 vị huyện Quế Võ có 1 vị. Dựa vào thư mục Thần tích thần sắc lưu tại Thư Viện Viện Khoa học xã hội của Viện Viễn Đông Bác Cổ điều tra năm 1938 chúng tôi thống kê được 27 vị Thuỷ thần được thờ ở Bắc Ninh trong đó huyện Thuận Thành có 5 vị nhiều hơn con số thống kê của Nguyễn Văn Huyên là 2 vị. Để tìm hiểu kỹ hơn về tục thờ thần Nước
