Ông sinh năm 1927 ở xã Đông Thọ, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Gốc nhà nghèo nhưng thuở nhỏ, Hà Văn Cầu ngoan ngoãn, thông minh, nên được các thầy hương sư hết lòng cưu mang, nhờ vậy mà cậu bé sớm học được ít chữ quốc ngữ. Chút chữ nghĩa ấy là cái vốn ban đầu giúp ông vào đời tiếp tục học hành, nghiên cứu và sáng tạo nghệ thuật trong suốt cuộc đời mình.