Nhân 200 năm sinh Cao Bá Quát Cao Bá Quát là một tài thơ trác việt ở nửa đầu thế kỷ XIX. Thơ ông có những cách tân nghệ thuật táo bạo, không còn là loại thơ "kỷ sự" của thế kỷ XVIII mà đã chuyển sang một giọng điệu mới, kết hợp tự sự với độc thoại, cho nên lời thơ hàm súc, đa nghĩa, và mạch thơ hướng tới những đề tài có ý nghĩa xã hội sâu rộng. Có thể bắt gặp trong thơ ông nhiều chủ đề khác nhau, chủ đề nào cũng mang những. | Nghệ thuật trữ tình bi phẫn trong thơ Cao Bá Quát Nhân 200 năm sinh Cao Bá Quát Cao Bá Quát là một tài thơ trác việt ở nửa đầu thế kỷ XIX. Thơ ông có những cách tân nghệ thuật táo bạo không còn là loại thơ kỷ sự của thế kỷ XVIII mà đã chuyển sang một giọng điệu mới kết hợp tự sự với độc thoại cho nên lời thơ hàm súc đa nghĩa và mạch thơ hướng tới những đề tài có ý nghĩa xã hội sâu rộng. Có thể bắt gặp trong thơ ông nhiều chủ đề khác nhau chủ đề nào cũng mang những hàm nghĩa phong phú chẳng hạn chủ đề khát vọng của tuổi trẻ muốn đem hết năng lực tài trai ra đóng góp cho đời. Hay chủ đề tình bạn tình thầy trò chủ đề lữ du đi tìm cái đẹp và lẽ sống của chàng thanh niên họ Cao và những bạn bè cùng chí hướng. Lại cũng có thể nói đến chủ đề giải phóng cá nhân ở một chiều kích không trùng với người khác ví như ý thức khẳng định chữ danh như là bản lĩnh của cái tôi chữ danh gắn liền với một tài năng có thực và một nhân cách cứng cỏi Đạp hướng danh đồ bất điệu đầu Bước tới đường danh chẳng cúi đầu Trường giang thiên - Vịnh cái gông . Chủ đề ta thường gặp nhiều hơn trong thơ Cao Bá Quát vào tuổi trung niên về sau là mâu thuẫn giữa ước vọng và hiện thực là sự chịu đựng cảnh nghèo túng hoạn nạn mà mình và vợ con lâm vào như một định mệnh. Nhưng có hai chủ đề gần như xuyên suốt các thời kỳ sáng tác của ông dưới những cấp độ khác nhau ấy là chủ đề về nỗi bi phẫn của một con người có tầm vóc quá khổ lại phải sống trong một khuôn lồng chật chội quay trở ngả nào cũng bế tắc không còn đường thoát và chủ đề về cái nhìn tỉnh táo nhạy cảm đối với tấn bi kịch của lớp người dưới đáy . Chủ đề nào đi vào thơ Cao Bá Quát cũng có một giá trị nhân bản sâu sắc và một sự chiêm nghiệm giàu ý vị triết lý. Dưới đây từ góc độ tiếp cận nghệ thuật xin thử phân tích hai trong số những chủ đề vừa lược dẫn ở trên tiếng nói trữ tình bi phẫn và sự cảm thông với mọi cảnh ngộ khốn cùng. Trước hết hãy nói về chủ đề trữ tình bi phẫn. Khái niệm bi phẫn dùng cho Cao Bá Quát bắt đầu từ Nguyễn Đổng Chi trong Sơ .
