Tuyển tập những báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh tác giả: 8. Trần Anh Thư, Vai trò của toán tử tình thái trong tác phẩm của Nguyễn Công Hoan (Qua phân tích truyện ngắn Mất cái ví). | ĐẠI HỌC VINH TẠP CHÍ KHQA HỌC TẬP XXXVI số 2B-2007 VAI TRÒ CỦA TOÁN TỬ TINH THÁI TRONG TÁC PHẨM CỦA NGUYỄN CÔNG HOAN Qua phân tích truyện ngắn Mất cái ví TRẦN ANH THƯ a Tóm tắt. Bài viết đi sâu tìm hiểu vai trò quan trọng của toán tử tình thái trong việc thể hiện đặc điểm tính cách nhân vật trong truyện ngắn Mất cái ví của Nguyễn Công Hoan. Nghĩa tình thái là một trong hai bộ phận nghĩa trong câu bộ phận nghĩa thứ nhất là nghĩa từ vựng và bộ phận nghĩa thứ hai là nghĩa tình thái. Nghĩa tình thái là nghĩa phản ánh thái độ cảm xúc của người nói đối vối hiện thực. Chúng được biểu hiện thông qua các toán tử tình thái. 1. Tình thái và toán tử tình thái Tình thái trong ngôn ngữ là một phạm trù ngữ nghĩa ton tại trong nhiều ngôn ngữ trên thế giối. Trên thực tế vấn đề tình thái được các nhà ngôn ngữ học quan tâm từ sốm nhưng cho đến nay vẫn chưa có một hưống quan niệm thống nhất. Một số tác giả đi trưốc quan tâm đến vấn đề tình thái V. Vinograđov J. Lyons 1977 B. Gak F. S. Palmer 1986 M. V. Liapon 1990 F. Kiefer 1994 . ở Việt Nam có các tác giả Cao xuân Hạo Đỗ Thị Kim Liên Đỗ Hữu Châu Hoàng Tuệ Hoàng Phê Lê Đông Nguyễn Văn Hiệp Phạm Hùng Việt. Theo đa số ý kiến của các nhà ngôn ngữ học thì tình thái được hiểu như sau Trong phần lốn cuộc giao tiếp nhân vật giao tiếp thường sử dụng các phát ngôn đơn lẻ hay phối hợp chúng thành chuỗi các phát ngôn có định hưống về nội dung ngữ nghĩa hưống đến người nghe. Nội dung đó gom hai phần a Phần thứ nhất mang nghĩa miêu tả phần này do các yếu tố từ vựng đưa lại nên còn gọi là các yếu tố từ vựng lexis hay ngôn liệu dictum và b Phần thứ hai thể hiện thái độ của người nói được đưa vào trong câu nói đó chính là nghĩa tình thái modality là cách thức thể hiện mối liên hệ giữa các yếu tố ngôn liệu vối hiện thực thông qua thái độ người nói cho biết hiện thực đó có thật hay không có thật là tiềm năng hay đã xảy ra là giả định ưốc muốn đong tình hay nghi vấn phủ định bác bỏ. xem 4 tr. 284 . Ví dụ ta có tính từ đẹp và danh từ nhà là phần ngôn .
