Làm thế nào nhà tư bản có được giá trị thặng dư? Giả sử, để chế tạo ra 1 kg sợi, nhà tư bản phải ứng ra số tiền 20 ngàn đơn vị tiền tệ mua 1 kg bông, 3 ngàn đơn vị cho hao phí máy móc và 5 ngàn đơn vị mua sức lao động của công nhân điều khiển máy móc trong 1 ngày (10 giờ). Giả định việc mua này đúng giá trị, mỗi giờ lao động sống của công nhân tạo ra giá trị mới kết tinh vào sản phẩm là 1000 đơn . | Làm thế nào nhà tư bản có được giá trị thặng dư Giả sử để chế tạo ra 1 kg sợi nhà tư bản phải ứng ra số tiền 20 ngàn đơn vị tiền tệ mua 1 kg bông 3 ngàn đơn vị cho hao phí máy móc và 5 ngàn đơn vị mua sức lao động của công nhân điều khiển máy móc trong 1 ngày 10 giờ . Giả định việc mua này đúng giá trị mỗi giờ lao động sống của công nhân tạo ra giá trị mới kết tinh vào sản phẩm là 1000 đơn vị. Trong quá trình sản xuất bằng lao động cụ thể công nhân sử dụng máy móc để chuyển 1 kg bông thành 1 kg sợi theo đó giá trị của bông và hao mòn máy móc cũng được chuyển vào sợi. Giả định chỉ trong 5 giờ công nhân đã kéo xong 1 kg bông thành 1 kg sợi thì giá trị 1 kg sợi được tính theo các khoản như sau Giá trị 1 kg bông chuyển vào đơn vị Hao mòn máy móc đơn vị Giá trị mới tạo ra trong 5 giờ lao động phần này vừa đủ bù đắp giá trị sức lao động đơn vị Tổng cộng đơn vị Nếu quá trình lao động ngừng ở đây thì nhà tư bản chưa có được giá trị thặng dư. Thời gian lao động 5 giờ mà người công nhân tạo ra một lượng giá trị ngang với giá trị sức lao động của mình gọi là thời gian lao động tất yếu và lao động trong khoảng thời gian ấy gọi là lao động tất yếu. Nhưng nhà tư bản đã mua sức lao động trong 1 ngày với 10 giờ chứ không phải 5 giờ Hợp đồng lao động giữa nhà tư bản và công nhân tính theo ngày công 10 giờ nên nhà tư bản có quyền sử dụng sức lao động của công nhân trong 10 giờ . Trong 5 giờ lao động tiếp nhà tư bản chi thêm đơn vị để mua 1 kg bông và đơn vị hao mòn máy móc và với 5 giờ lao động sau người công nhân vẫn tạo ra đơn vị giá trị mới và có thêm 1 kg sợi với giá trị đơn vị. Tổng số tiền nhà tư bản chi ra để có được 2 kg sợi sẽ là Tiền mua bông x 2 40000 đơn vị Hao mòn máy móc máy chạy 10 tiếng x 2 đơn vị Tiền lương công nhân sản xuất cả ngày trong 10 giờ tính theo đúng giá trị sức lao động đơn vị Tổng cộng đơn vị Tổng giá trị của 2 kg sợi là 2 kg x 28000 đơn vị và như vậy 58 lượng giá
