“Khi chúng ta, những người chết, tỉnh giấc” - Di chúc nghệ thuật của Ibsen

Năm 1898, cả châu Âu mừng vui kỷ niệm 70 năm sinh Henrik Ibsen. Những lễ hội trọng thể được tổ chức ở các nước Bắc Âu, đặc biệt tưng bừng ở Na Uy(1), đất nước của Ibsen, nơi ông mới hồi hương không lâu sau hai mươi bảy năm sống ở nước ngoài. | Khi chúng ta những người chết tỉnh giấc - Di chúc nghệ thuật của Ibsen Năm 1898 cả châu Âu mừng vui kỷ niệm 70 năm sinh Henrik Ibsen. Những lễ hội trọng thể được tổ chức ở các nước Bắc Âu đặc biệt tưng bừng ở Na Uy 1 đất nước của Ibsen nơi ông mới hồi hương không lâu sau hai mươi bảy năm sống ở nước ngoài. Chính trong những năm lưu vong tình nguyện ấy 2 Henrik Ibsen từ một tác giả mà ngay ở trong nước không mấy người biết đến đã trở thành danh nhân thế giới nhà viết kịch số một của châu Âu nửa sau thế kỷ XIX như công luận Âu châu nhất trí đánh giá. Sự rộ nở của thiên tài Ibsen tiếng vang sâu rộng mà những kiệt tác của ông như những làn sóng mạnh mẽ liên tiếp làm lay động đời sống tinh thần các nước Âu châu đã tác động ngược lại đến văn học đất nước ông cổ vũ sự phát triển gia tốc của một loạt tài năng văn chương bước lên văn đàn cùng thời và sau Ibsen Bjonson Kjellan Harborg Lee Hamsun. khiến Na Uy giữa thế kỷ XIX còn là một tỉnh lẻ tinh thần của Đan Mạch như Ibsen đánh giá 3 sau ba bốn thập kỷ đã trở thành một cường quốc văn chương làm cả thế giới kinh ngạc không kém nước Nga cũng trong thế kỷ XIX ấy. Khiêm tốn đến cả thẹn suốt đời ưa tìm sự cô đơn để viết và suy nghĩ không chịu đựng được mọi sự ồn ào xung quanh tên tuổi mình toàn bộ tâm trí hướng về ngày mai của dân tộc mình và nhân loại - một ngày mai như ông dự cảm đầy rẫy những khó khăn và tai biến 4 - Ibsen tâm sự với những người nhiệt thành hâm mộ tài năng ông rằng sau năm mươi năm sáng tác quên mình mà ông tự ví với một tuần lễ thánh kéo dài lê thê 5 ông muốn viết thêm dăm ba vở kịch nữa rồi sau đó chuyển sang văn xuôi tự sự viết một tự truyện kể lại tường tận hành trình tinh thần khổ ải quan hệ mật thiết giữa những trải nghiệm cá nhân với những trước tác của ông. Thế nhưng số phận đã chỉ cho Ibsen thực hiện một phần rất nhỏ những ý đồ sáng tạo ấy. Cả năm 1899 ông viết đi viết lại kịch phẩm ba hồi Khi chúng ta những người chết tỉnh giấc Nar vi dode vagner 6 năm 1900 tác phẩm ra mắt bạn đọc với phụ đề khêu