Khi nói đến những chức năng cơ bản của văn học - nghệ thuật, từ xưa đến nay, hầu hết mọi người đều thừa nhận: nhận thức, giáo dục và thẩm mỹ (hay nói cách khác, văn nghệ hướng con người tới Chân, Thiện, Mỹ) là những phẩm chất đồng bộ, chỉnh thể, nhằm phát huy tác dụng tích cực của văn nghệ đối với đời sống xã hội và cuộc sống tinh thần của con người. | Chức năng giải trí trong sáng tạo và thưởng thức văn nghệ Khi nói đến những chức năng cơ bản của văn học - nghệ thuật từ xưa đến nay hầu hết mọi người đều thừa nhận nhận thức giáo dục và thẩm mỹ hay nói cách khác văn nghệ hướng con người tới Chân Thiện Mỹ là những phẩm chất đồng bộ chỉnh thể nhằm phát huy tác dụng tích cực của văn nghệ đối với đời sống xã hội và cuộc sống tinh thần của con người. Tuy nhiên đã đến lúc qua thực tiễn sáng tạo nghệ thuật trên phương diện nghiên cứu và lý luận cần đề cập và khẳng định những chức năng khác không thể không coi trọng khi xem xét động cơ và hiệu quả của hoạt động văn nghệ. Theo hướng này cần nói đến thư giãn giải trí qua sáng tạo và thưởng thức văn học - nghệ thuật. Chúng đem lại sự thoải mái vui vẻ hoá giải được những phiền não căng thẳng do mưu sinh phải tập trung sức lực vào lao động chân tay và lao động trí óc do vướng vào những hệ luỵ không mong muốn hoặc bất khả kháng từ những mối quan hệ xã hội ràng buộc. Qua đó người ta lấy lại được sự cân bằng về tâm - sinh lý duy trì được một sức khoẻ tâm thần cần thiết để tiếp tục tồn tại lao động và sáng tạo có một đời sống gia đình ổn định hoà hợp với thiên nhiên gắn bó chan hoà với nhân quần hướng thiện 1 . Trước đây dưới chế độ phong kiến thống trị ở ta quan điểm Văn dĩ tải đạo Thi dĩ ngôn chí chi phối mạnh mẽ khiến cái nhìn về hoạt động sáng tạo và thưởng thức văn nghệ không khỏi phiến diện Đạo ở đây nhiều khi chỉ nhấn mạnh đến lòng trung quân ái quốc Chí là chí của kẻ sĩ của người quân tử . Thi hào dân tộc Nguyễn Du sáng tác Truyện Kiều bằng tâm huyết và thiên tài của mình cất lên tiếng nói đấu tranh và bảo vệ quyền sống của con người trong một chế độ còn nhiều oan trái bất công. Kết thúc tác phẩm lớn của đời mình ông đã phải tránh né khi viết rằng Lời quê chắp nhặt dông dài Mua vui cũng được một vài trống canh. Khiêm tốn khiêm nhường là thế nhưng qua cách nói của mình Nguyễn Du đâu có xem thường loại văn chương mua vui giải trí Cũng được chữ dùng thật mát mẻ tưởng là hạ .
