khi sắc và danh tan ra, chúng sẽ mất đi. Điều này có nghĩa là, vạn vật luôn nằm trong chu trình sinh – trụ – dị – diệt; chúng luôn bị cuốn vào dòng biến hóa hư ảo vô cùng theo luật nhân quả. Nhân nhờ duyên mới sinh ra quả, quả nhờ duyên mà thành nhân mới, nhân mới lại nhờ duyên mà thành quả mới. | Vô thường là không có cái gì trường tồn và vĩnh cửu cả. Trong thế giới sự xuất hiện của vạn vật kể cả con người cũng chỉ là kết quả hội tụ tạm thời giữa sắc và danh khi sắc và danh tan ra chúng sẽ mất đi. Điều này có nghĩa là vạn vật luôn nằm trong chu trình sinh - trụ - dị - diệt chúng luôn bị cuốn vào dòng biến hóa hư ảo vô cùng theo luật nhân quả. Nhân nhờ duyên mới sinh ra quả quả nhờ duyên mà thành nhân mới nhân mới lại nhờ duyên mà thành quả mới. cứ như thế vạn vật biến đổi hợp - tan tan - hợp mà không có nguyên nhân đầu tiên và kết quả cuối cùng nào cả. Như vậy thế giới quan của Phật giáo nguyên thủy mang tính vô thần nhị nguyên luận ngả về phía duy tâm chủ quan và có chứa những tư tưởng biện chứng chất phác. b Nhân sinh quan là nội dung chủ yếu của triết lý Phật giáo nguyên thủy. Nó thể hiện cô động trong câu nói của Phật Thích Ca Hỡi chúng sinh ta chỉ dạy cho các người chỉ có một điều đó là điều khổ và diệt khổ Nếu nước biển có một vị là vị mặn thì học thuyết của ta cũng có một vị là vị giải thoát. Nhân sinh quan của Phật giáo được trình bày trong thuyết Tứ diệu đê. Thuyết này gồm bốn bộ phận là khổ đế nhân đế tập đế diệt đế và đạo đế. Page 60 of 487 Khổ đê là lý luận về những nỗi khổ rõ ràng ở thế gian. Theo Phật có 8 nỗi khổ bát khổ trầm luân bất tận mà bất cứ ai cũng phải gánh chịu là sinh khổ lão khổ bệnh khổ tử khổ ái biệt ly khổ yêu thương mà phải chia ly sở cầu bất đắc khổ muốn mà không được oán tăng hội khổ ghét nhau mà phải sống với nhau ngũ uẩn khổ sự hội tụ và xung đột của ngũ uẩn - sắc thụ tưởng hành thức . Nhân đê tập đế là lý luận về những nguyên nhân dẫn đến nỗi khổ nơi cuộc sống con người. Phật giáo cho rằng con người còn chìm đắm trong bể khổ khi không thoát ra khỏi dòng sông luân hồi. Mà luân hồi là do nghiệp tạo ra. Sở dĩ có nghiệp là do lòng ham muốn tham lam ham sống ham lạc thú ham giàu sang. do sự ngu dốt và si mê nói ngắn gọn là do tam độc tham sân si gây ra. Ngoài ra nhân đế được diễn giải một cách lôgích và cụ thể trong thuyết .
