Đường i m giữa cong chuẩn độ của th hai các axit này (như ví dụ với H3PO4 trên Hình 2-4) có dạng phức tạp hơn so với các đ−ờng cong chuẩn độ của các axit đơn proton giống nh− axit axêtic. Một axit đa proton có nhiều giá trị pK khác nhau, mỗi giá trị tương ứng với một bước ion hóa. | Đinh Đoàn Long Nước DUNG DỊCH ĐỆM VÀ pH Đôĩ với các chất có nhiều hơn một proton hoặc trải qua nhiều hơn một bước ion hóa chẳng hạn như H3PO4 hay H2CO3 được gọi là các axit đa proton. Đường cong chuẩn độ của các axit này như ví dụ với H3PO4 trên Hình 2-4 có dạng phức tạp hơn so với các đường cong chuẩn độ của các axit đơn proton giông như axit axêtic. Một axit đa proton có nhiều giá trị pK khác nhau mỗi giá trị tương ứng với một bước ion hóa. Ví dụ H3PO4 có ba hằng sôí phân ly khác nhau điều này là Điểm bắt đầu Điểm tương đồng thứ nhất Điểm tương đồng thứ hai Điểm tương đồng thứ ba Hình 2-4. Đường cong chuẩn độ của axit đa proton. do điện tích của ion thu được mỗi khi một proton bị tách ly sẽ ức chế sự phân ly của proton tiếp theo do đó làm tăng giá trị của pK tương ứng. Cũng theo nguyên tắc này nếu một phân tử có nhiều gôc hóa học có thể ion hóa thì sẽ có nhiều giá trị pK khác nhau và nhiều sự kiện phân ly đồng thời có thể làm đường cong chuẩn độ không còn phẳng nữa. Các dịch sinh học bao gồm cả các dịch ngoại bào và nội bào là các dung dịch đệm rất mạnh. Chẳng hạn pH máu ở người khỏe mạnh được duy trì ở 7 4. Các ion phosphate và bicarbonate là những nhân tô tạo đệm quan trọng nhất của phần lớn các dịch sinh học bởi chúng có pK thuộc vùng này Bảng 2-4 . Ngoài ra nhiều phân tử sinh học trong đó có protein và một sô lipid cũng như nhiều phân tử hữu cơ kích thước nhỏ khác mang nhiều nhóm axit - bazơ tạo nên các thành phần đệm hiệu quả trong vùng pH sinh lý. Trước thế kỷ XX sự thay đổi các thuộc tính của các phân tử sinh học trong các dung dịch có độ pH khác nhau không được đánh giá đúng mức vì vậy nhiều thí nghiệm vào thời gian đó không thu được kết quả lặp lại. Ngày nay hầu hết các dung dịch thí nghiệm đều được bổ sung các thành phần đệm có độ pH giông với trong tự nhiên. Một loạt các hợp chất tổng hợp được tạo ra được sử dụng như các thành phần đệm Bảng 2-4 . Năng lực đệm của một axit yếu tức là khả năng kháng lại sự thay đổi pH do việc bổ sung các axit hoặc bazơ .
