Đưa năng lượng vào dao động Khi đẩy một đứa trẻ trên ghế xích đu, bạn không thể nào chỉ tác dụng một lực không đổi. Một lực không đổi sẽ làm cho ghế xích đu lệch đi một góc nhất định, nhưng sẽ không làm cho ghế xích đu bắt đầu đung đưa. | Bài giảng Dao động và Sóng Phần 5 Đưa năng lượng vào dao động Khi đẩy một đứa trẻ trên ghế xích đu bạn không thể nào chỉ tác dụng một lực không đổi. Một lực không đổi sẽ làm cho ghế xích đu lệch đi một góc nhất định nhưng sẽ không làm cho ghế xích đu bắt đầu đung đưa. Bạn cũng không thể nào cấp những cái đẩy nhanh tại những thời điểm chọn trước ngẫu nhiên. Loại đẩy ngẫu nhiên này sẽ làm tăng động năng của đứa trẻ mỗi khi bạn xuất hiện đẩy theo cùng hướng chuyển động của nó nhưng sẽ làm giảm năng lượng của nó nếu như bạn đẩy ngược lại hướng chuyển động của nó. Để làm cho đứa trẻ nhận thêm năng lượng bạn phải thực hiện những cái đẩy đó một cách nhịp nhàng đẩy tại cùng một điểm trong từng chu kì. Nói cách khác lực của bạn phải hình thành theo kiểu lặp lại với tần số bằng với tần số bình thường của dao động của ghế xích đu. Hình d 1 cho thấy đồ thị x-t của đứa trẻ trông như thế nào khi bạn dần dần đưa thêm năng lượng vào dao động của nó. Đồ thị của lực tác dụng của bạn theo thời gian có khả năng sẽ là cái trông giống như đồ thị 2. Tuy vậy hóa ra thật đơn giản hơn nhiều về mặt toán học khi xét một dao động với năng lượng bơm vào nó bởi một lực chi phối bản thân nó là một sóng sin 3. Một thí dụ hay thuộc loại này là màng nhĩ của bạn bị chi phối bởi lực của sóng âm. 1 Hmạậ 1 2 l_LLLLL t 3 W M d 1. Việc đẩy một đứa trê trên ghế xích đu là đua thêm năng luụng vào dao động của nó. 2. Đồ thị khá thục tế của ngoại lục tác dụng lên dúa trẻ. 3. Một ngoại lục kém thục tề hơn nhung dơn giản hơn ve mặt toán học. e Biên độ đạt tói một giá trị cục dại Bây giờ chúng ta biết thực tế thì đứa trẻ ở trên ghế xích đu sẽ không giữ cho năng lượng của nó tăng lên mãi mãi cũng như màng nhĩ của bạn sẽ không đi đến nổ tung vì một sóng âm liên tục bơm càng lúc càng nhiều năng lượng vào nó. Trong mọi hệ thực tế có năng lượng đi ra cũng như đi vào. Khi các dao động tăng biên độ thì có sự tăng lượng năng lượng bị tiêu hao do tắt dần với từng chu kì. Điều này xảy ra vì hai nguyên nhân. Công bằng
