Sự phát triển của tự ý thức văn minh được quyết định bởi vai trò 2 mặt của Phương Tây. Một mặt, Phương Tây đứng trên đỉnh cao quyền lực của mình, nhưng mặt khác, và có thể là vì vậy trong các nền văn minh phi Phương Tây đang diễn ra hiện tượng trở về cội nguồn. | I I phục thù của Chúa tạo cơ sở cho sự đồng nhất và gắn bó với tính chung vượt ra ngoài biên giới quốc gia và cho sự thống nhất của các nền văn minh. Thứ tư sự phát triển của tự ý thức văn minh được quyết định bởi vai trò 2 mặt của Phương Tây. Một mặt Phương Tây đứng trên đỉnh cao quyền lực của mình nhưng mặt khác và có thể là vì vậy trong các nền văn minh phi Phương Tây đang diễn ra hiện tượng trở về cội nguồn. Người ta nghe thấy đề cập ngày càng nhiều tới những xu hướng hướng nội và Châu Á hoá ở Nhật tới sự kết thúc ảnh hưởng Nehru và Hindu hóa Ấn Độ tới tư tưởng về sự sụp đổ của các tư tưởng Phương Tây về Chủ nghĩa Xã hội và Chủ nghĩa dân tộc và Hồi giáo hóa Trung Đông và gần dây nhất là cuộc tranh cãi về Phương Tây hóa hay là Nga hóa đất nước của Boris Elsin. Một Phương Tây ở đỉnh cao quyền lực của mình đối dầu với các nước phi Phương Tây ngày càng có mong muốn quyết tâm và nguồn lực để hình thành thế giới theo mô hình phi Phương Tây. Trong quá khứ giới elit của các nước phi Phương Tây thường là những người có liên quan nhiều nhất đến với Phương Tây được đào tạo ở các trường Oxford Anh Sorbonne Pháp hoặc Sandhurst Anh và đã hấp thụ những giá trị và lối sống Phương Tây. Trong khi đó cư dân ở các nước này thường duy trì mối liên hệ liên tục với văn hóa bản địa của mình. Song giờ đây mọi thứ đã thay đổi. Ở nhiều nước phi Phương Tây trong giới elit đang diễn ra quá trình mạnh mẽ phi Phương Tây hóa và quay trở về với cội nguồn văn hóa riêng của mình. Trong khi đó những tập quán lối sống và văn hóa Phương Tây thường là của Mỹ lại được phổ biến trong các tầng lớp quần chúng đông đảo. Thứ năm các đặc tính và khác biệt văn hoá ít thay đổi hơn so với các đặc tính và khác biệt về kinh tế và chính trị và do vậy việc giải quyết và đưa chúng tới thỏa hiệp cũng phức tạp hơn. Ở Liên Xô trước đây những người cộng sản có thể trở thành người giàu nhưng người Nga dù có muốn bao nhiêu cũng không thể trở thành người Estonia và người Azerbaizan không thể trở thành người Armenia. .
